“Herkes şeker istiyor Her­kes cebine konuşuyor Herkes geminin su al­dığını senin de beni sevdiğini – hem de çok sevdiğini biliyor.”

Leonard Cohen

Geçtiğimiz yıl Co­hen’i Ekonoritmiks’te ağırlarken “aşkın so­nuna kadar” gitmekten söz et­miştik. Bugün enflasyon tartış­malı 0 eşiği kırmaya yüz tut­muşken Cohen yeniden sahneye dönüyor. Bu kez, şarkısına atfe­dilen yanlış başlıklar yüzünden: “Gemi su alıyor.” Oysa Türk pi­yasası denizcilik kültürünü biraz daha içselleştirebilseydi, bilir­lerdi ki dünyada su almamış tek bir gemi inşa edilmemiştir. Me­sele su almak değil; o suyu tahliye edebilme kapasitesidir. Gemiyi fırtınaların içinden çıkaran, sin­tine pompalarının çalışıp çalış­madığıdır.

İnsan metabolizması da aynı ilkeyle yürür. Solunumunun asıl düzenleyicisi oksijen değil, kan­daki karbondioksit düzeyidir. So­lunum testleri nefes vermeye — boşaltım kapasitesine — odakla­nır. Metabolizma, tuttuğundan çok boşaltabildiğiyle hayatta ka­lır. Ekonomiler de böyledir: Cari açık, bütçe açığı, yükselen enflas­yon… Bunların hepsi geminin al­dığı sudur. Hatta cari fazla, büt­çe fazlası ya da deflasyon bile ge­minin su çekimini azaltabilecek işaretlerdir; mürettebatı teyak­kuzda tutar. Türkiye cari açığı­nı azaltabiliyor, bütçe açığını da. Geminin su çekimi CDS’dir. Yük­seldiğinde omurga suya gömü­lür. CDS düşüyor. Yani geminin su tahliye kapasitesi çalışıyor. Dönemin TCMB Başkanı Erdem Başçı’nın teşbihte başvurduğu meşhur havuz problemleri bugün hâlâ geçerli.

Eylül ayında gıda fiyatları %5 arttığında yürekler ağza geldi. Aylık şok yıllık enflasyonu bile yukarı itti. O günlerden beri şo­kun hem kaynağını hem de nasıl söneceğini anlattık. Çünkü ge­miyi yüzdürebilmek iyi bir hari­ta yanında gökyüzü ve yeryüzü işaretlerine hâkimiyet ister. Fi­yatları detaylı biçimde harita­landırdık. Küresel gelişmeler, bu şokun tortu bırakarak da olsa sö­nümleneceğini söylüyordu. Nite­kim Kasım’da gıda fiyatları %0,8 geriledi—tam anlamıyla bir gıda........

© Dünya