Vietnam, Asya-Pasifik ve Pasifik-Hint Okyanusu'nda stratejik öneme sahip özel bir ülke olup, kara, insan ve deniz kaynakları açısından bölge ve dünya çapında önemli bir rol oynama potansiyeline sahiptir. Ancak bu önemli unsurlar nedeniyle Vietnam, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında büyük acılar yaşamıştır.

Vietnam 1884-1945 yılları arasında Fransız sömürgeciliğinin en zengin sömürgesi haline gelmiş ve Nguyen hanedanının son bulduğu dönemde Fransızlar ile savaşarak 84 yıl boyunca sömürgeleştirilmiştir. 1945'te Ho Chi Minh'in önderliğindeki 8 Ağustos Devrimi sonrası Vietnam halkı 2 Eylül 1945'te bağımsızlık ilan etmiştir. Ancak hemen ardından Vietnam halkı, Fransız sömürgeciliğine karşı 10 yıl savaşını yapmış ve bu savaş 1954'te sona ermiştir.

1954'ten 1975'e kadar Vietnam halkı, Amerikan emperyalizmine ve Güney Vietnam kuklası hükümetine karşı direnişini sürdürmüştür. 30 Nisan 1975'te Vietnam halkı, tarihi bir zafer kazanarak Kuzey ve Güney Vietnam'ı tek bir bağımsız devlet haline getirmiştir. Amerikan emperyalizmine karşı verilen zaferin ardından, Vietnam Halk Ordusu, Kızıl Khmer rejimini devirmek için Kamboçya halkına yardım etmiştir. Bugün Kamboçya'nın sivil yönetimi, Vietnam halkının yardımlarıyla inşa edilmiştir. 1979'da, Kızıl Khmer rejimi, Vietnam Halk Ordusu ve Kamboçya'nın kurtuluş ordusunun desteğiyle devrilmiş, Çin, Vietnam'ın kuzeyindeki 6 sınır ilini işgal ederek Kızıl Khmer için yardım etmeye çalışmıştır. Ancak Vietnam halkı güçlü iradesiyle yarım milyondan fazla Çinli işgalciyi durdurdu ve dünyanın en kalabalık ülkesinin iki hafta içinde askerlerini çekmesini sağladı.

Yukarıda, Vietnam halkının sömürgecilik ve emperyalizme karşı kazandığı kahramanca zaferler anlatılmaktadır. Ancak savaşın sonuçları, Vietnam'ın maddi ve insani kaynakları üzerinde büyük trajedilere yol açmıştır. Yaklaşık 4 milyon ton bomba ve mayın, II. Dünya Savaşı'ndaki toplam bomba miktarının iki katı kadar, Trường Sơn Dağları'na düşürülmüş ve 80 milyon litre kimyasal madde, Vietnam halkının askeri lojistik yollarını yok etmek için kullanılmıştır. 2023 yılı itibarıyla, Vietnam'da savaş sonrası kalan yaklaşık 800.000 ton mühimmat bulunmakta ve hala büyük bir alan kirli kalmıştır, yaklaşık 5.590.094 hektar, yani ülke yüzölçümünün yaklaşık yüzde 17,7'si.

Vietnam'ın kayıplarına dair en son resmi açıklanan veriler, yaklaşık 2 milyon sivilin öldüğünü; 2 milyonun üzerinde sivilin kalıcı sakatlıklar yaşadığını; yaklaşık 2 milyon kişinin (askerler de dahil) çeşitli zararlı kimyasallara maruz kaldığını göstermektedir. Vietnam Halk Ordusu (güney kurtuluş ordusu dahil) yaklaşık 1,1 milyon askerin çeşitli durumlarda hayatını kaybettiğini (doğrudan cephede savaşa katılma, kaza, hastalık veya yolculuk sırasında) ve 600.000 askerin yaralandığını veya hastalandığını bildirmiştir. Ölümler arasında 300.000 asker hâlâ kayıp durumda ve cenazeleri bulunamamıştır. 1954-1975 yılları arasında Fransız ve Amerikan işgaline karşı verilen devrimci savaşlar ve 1978-1979 yıllarında Khmer Rouge ve Çin'in güneydoğu ve kuzeybatı sınırlarına yönelik saldırılarında Vietnam, toplamda 1.140.000 şehit vermiştir.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Vietnam'daki toplam kayıpları 365.157 askerdir, bunların 58.168'i savaş sırasında ölmüştür. Ayrıca, 2004 yılına kadar kaybolan 1.875 asker vardır. 58.168 Amerikan askeri arasında 7.878 subay bulunmakta ve bunların arasında 426 komutan ve kumandan (37'si general seviyesinde) bulunmaktadır. Amerika'nın Vietnam'daki insan kaybı, I. Dünya Savaşı ve Kore Savaşı'ndaki kayıpları aşmıştır. 303.704 yaralıdan 153.329'u uzun süre hastanede tedavi edilmiştir. 20.000'den fazla Amerikalı asker, Vietnam'da kullanılan Agent Orange (dağ asidi) gibi kimyasal maddelere maruz kalmıştır.

Paris Anlaşması imzalandıktan sonra Amerikan ordusunun Vietnam'dan “onur içinde çekilmesi” zorunlu hale gelmiştir. 1975-1994 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri, Vietnam'a ambargo uygulamıştır. 3 Şubat 1994 tarihinde, ABD Başkanı Bill Clinton, Vietnam'a uygulanan 19 yıllık ticaret ambargosunun tamamen kaldırıldığını duyurmuş ve bu, diplomatik ilişkilerin normalleşmesinin başlangıcı olmuştur. Ambargonun kaldırılmasının ardından, ABD Ticaret Bakanlığı, Vietnam'ı ticaretin daha az kısıtlandığı Y grubuna yükseltmiştir.

1980'lerin sonlarına doğru Vietnam yönetimi, uzun süren savaşın ardından ekonomik zorluklarla karşılaşmış ve sosyalist bloğun çöküşüyle birlikte büyük bir kriz yaşanmıştır. Bu faktörler, Vietnam Komünist Partisi üzerinde büyük bir baskı yaratmış ve parti liderlerinin ülke için çözüm aramalarını zorunlu kılmıştır.

Doi Moi (Yeniden Yapılanma) programı, özellikle ekonomi, siyaset ve toplumun diğer yönleriyle ilgili kapsamlı reformları ifade etmektedir ve 1980'lerin sonlarından itibaren Vietnam'da uygulanmaya başlanmıştır. Doi Moi politikası, Vietnam Komünist Partisi'nin 6. Kongresi'nde, Genel Sekreter Nguyễn Văn Linh'in........

© Dikgazete.com