Makalenin amacı, Uluborlu “Serenler Zeybeği” ile Yalvaç “Erik Dalı” türkülerinin birer Isparta türküsü olduğunu hakkındadır. Serenler, Bütünüyle Uluborlu-1968 kitaba göre Uluborlu Zeybeği; Erik Dalı ise 1952, Rept. Nu: 1486 kaydına göre bir Yalvaç türküsüdür.

Açar Kelimeler: Uluborlu, Serenler Zeybeği, Yalvaç, Yalavaç, Ali Can, Erik Dalı Türküsü, Isparta

Afyon Lisesinde okurken, 1962-63 ders yılında Edebiyat hocamız rahmetli Tayyar Ataman, “bizim eşkıyamız bile, Fransa kıralından üstündür. Fransa kıralı 14. Lui ölürken, benden sonra tufan; Burdur dolaylarında yaşamış bir eşkıya ise, idam edileceği sırada son arzusunun sorulması üzerine; sazını eline alarak, ey serenler, serenler, işte de ben gidiyorum, mamur olsun örenler dediğini” anlatmıştı.

Neredeyse aradan 50 yıl geçti. Bütünüyle Uluborlu adlı kitabı okurken, “Serenler Zeybeği” adlı türkünün Uluborlu’ya ait olduğunu gördüm; bir an için afalladım. 2005’den beri Göller Bölgesi tarihiyle ilgilenirim. Bütünüyle Uluborlu (Said Demirdal 1968) kitabını gördükten sonra, bu kitap olmadan bölgenin, hatta Anadolu’nun tarihinin eksik olacağına hükmetmiştim. Said Demirdal, s. 542’de Serenler türküsünü verdikten sonra da, s.561-62’de de türkünün hikâyesini anlatıyordu, ama onun anlattığı hikâye Tayyar Hocamın anlattığına pek benzemiyordu.

Uluborlu ovasında Karaarslan ile Serenli kuyu adlarında iki mevki vardır. Bu yerlerin birer köy yeri olduğu söylenir. Eski ve yeni tapu kayıtlarına göre Karaarslan köy adı geçmekte ve harap mezarlığı gösterilmekte ise de Serenli-kuyu adı köy yeri görülmemektedir. [Bir Rum köyü? RT]. Söylendiğine göre bu köylerde vaktiyle iki efe türemiş. Birisi Karaarslan efe, diğeri Seren Efe. Birbirine zıt iki kuvvet halinde yaşayan bu efeler birbirini ezmek, yok etmek emeliyle başlarında birkaç yüz çakmaklı bulundurmayı zaruri görmüşler. Bir gün Karaarslan efe, adamları ile Seren Efe üzerine yürümüş ve öldürmüştür. Halk bu acıklı olayın hatırasını bu türkü ile tesbit etmiş ve bugüne kadar anılmasına sebep olmuştur. Bu türkü, Uluborlu Zeybeği diye diğer il ve ilçelerde hâlâ söylenmektedir. “Serenler, serenler yüksek serenler aman; Ben gidiyorum, mamur kalsın aman viranlar of!” ile başlayan bu türkünün tümünü, oyun havaları kısmında kaydettik (Said Demirdal, 1968: 561-562, Bütünüyle Uluborlu ‘Monografi’).

Serenler Zeybeği ile ilgili hikâye kanaatimce bilâhare uydurulmuştur. Tayyar Beyin anlatımı daha mantıklıdır.

15.10.2017 Pazar, ISVAK salonunda Serenler zeybeğinin nasıl Burdur’a mâl edildiğinin hikâyesini dinledim.

Emekli öğretmen Nafiz Akoğuz tarafından neşredilen, bu hikâye oğlu Av. Emin Akoğuz tarafından bana verildi. Uluborlu tarihinin çok zengin olduğunu maalesef Türk münevveri ve Uluborlu bilmez. Uluborlu, ünlü Ammûriye şehri; Hıristiyanların gözbebeği ve Şehirlerin kraliçesidir. Hamideli Tarih adlı yayınlarımızda Göller Bölgesi ve Uluborlu tarihinden muhtelif vesilelerle bahsettim. Dün akşam Bolvadin’de yapılan bir toplantıda Prof. Feridun Emecen’in “Ammûriyye’nin Emirdağ’da olduğu hususu şaibelidir” dediğini öğrendim. Neyse, Serenler Zeybeği işine dönelim.

“Yıllardan beri Uluborlu’ya ait olduğu bilinen, düğünlerde, gezeklerde ve törenlerde çalınıp söylenen ve oynanan Uluborlu Serenler Zeybeği, 1935’den itibaren radyolarda Burdur zeybeği olarak çalınıp söylenmektedir.

Merhum Said Demirdal, Bütünüyle Uluborlu adlı eseri, s. 561’de bunu açıklamıştır. […] 1935 yılında Ankara Radyosu sanatçılarından merhum Muzaffer Sarısözen, Burdur ve havalisinin türkülerini derlemek için Burdur’a gelir. Burdur vali ve Belediye Başkanının delâletiyle, o zaman Uluborlu Belediye Başkanı olan........

© Dikgazete.com