R.2. 21.09.24. Süpürgelik: Çamur tabakası, düdene giden sular, uzakta Yenice Sivrisi.

Bu makalenin amacı Eğirdir ve Hoyran Gölleri ile bu göllerin tabanında bulunan çamur tabakasının kalınlığı hakkında bir tahminde bulunmaktadır. Zira, Eğirdir Gölü Sultan, Anamas ve Barla, Hoyran Gölü ise Bozdurmuş, Sultan, Barla ve Çirişli dağlarından doğan akarsu ve derelerin, feyezan anlarında getirdiği alüvyonlar tarafından doldurulmuş ve doldurulmaktadır. Dağların çıplaklığı ve arazilerin ekilir olması alüvyonu arttırmıştır.

Açar Kelimeler: Eğirdir Gölü, Hoyran Gölü, Sultan Dağları, Anamas Dağları, Barla Dağı, Feyezan, Alüvyon

Eğirdir Gölü seviyesinin çok düşmesi ve 913.90 m olmasıyla göl tabanındaki çamur kalınlığı hakkında da bir fikrimiz oldu. 25 Ekim 2024 tarihinde Kemer Boğazı’na gittiğimde R.1-3-4’ü çektim. Gölün çekilmesiyle ortaya çıkan çamur tabakası kurumuş ve şak şak yarılmıştı. Yarıkların derinliğini 1,20 m ölçtüm. Çubuğun girmediği kısmı da hesaba katarsak tortu kalınlığı yaklaşık 1,50 m olur. 21 Eylül 2024’de Barla Boyalı Süpürgelik mevkiinde çekilen bir videoya göre de çamur tabakası kalınlığı bir metreden az değildi [bk. Video 1].

Kemer Boğazı ve Süpürgelik Mevkii göl tabanının en yüksek bölgesidir; bu çamur tabakası iki göl birleştikten sonra, 16. Asırdan itibaren oluşmaya başlamış ve 400-500 senede oluşmuştur. Göl tabanındaki çamur tabakası, göl tabanının en yüksek kısmında 1,50 m kadardır. Göl tabanının daha çukur yerlerindeki çamur kalınlığı daha fazladır. Zira eski Eğirdir Gölü’nün yaşı çok fazla olduğu için binlerce yıldır ırmaklar, sellerin getirdiği toprağı göle taşınmıştır. Onun için gölün eski kısmındaki çamur kalınlığı çok daha fazla olmalıdır. Bilindiği gibi barajlar, içinin çamur dolmasıyla ömrünü doldururlar. Eğirdir Gölü’ne çamur dolması sebebiyle derinliği ve su hacmi düşmüştür. Eğirdir Gölü [Ozolimne: Kokar-göl; Ouzolimne: Uz Gölü]: “Yüz Tepeler denen yerin ötesindedir ve ırmakların en uzunları, en bol su getirenleri oraya boşalır; yüzeyinde çok sayıda büyük taşıma gemileri gider gelir, bu da gölün ne kadar derin olduğunu gösterir” (Anna: 1996: 225, 12.Asır). Anna’nın yazımından sonra 850-900 sene geçti. Yüz Tepeler, Uluborlu-Senirkent ovası, ırmakların en uzunu Yalvaç [Orgas] çayı, en bol su getirenleri ise Marsyas ve Halys, Menderes, Sangaris, Bathys Rhyax, el-Battal gibi birçok adı bulunan iki göl arasındaki ırmaktır.

Karayolları Teşkilâtında Eğirdir-Karacaören [Şuhut] ve Eğirdir-Şarkîkaraağaç yollarının yapımında çalıştığım için Hoyran ve Eğirdir Göllerine dökülen akarsuları, dereleri ve kuru dereleri az-çok bilirim. Zira büz, menfez ve köprüler, derenin feyezan anlarında getireceği suya göre hesaplanır. Bazen sellerle gelen taşlar ve ağaçlar, menfez ve köprüleri tıkar ve yolun yıkılmasına sebep olur[1].

Göle en çok çökelti veya sürüntü maddesi, sellerle [feyezan anında], en çok da tarlalardan ve kuru derelerden toplanarak gelir. Kâtip Çelebi Hamideli’nin ağaçlı dağlar eteğinde meşe ağaçlarıyla kaplı olduğunu söyler. Bu ağaçlık ve meşeliklerin çok büyük bir kısmı tarla açmak için yok edildi. Benim küçüklüğümde meşe çalısı oymaklar bile, köklenerek yok edildi. Meşe kökleri, kâh Yalvaç pazarında satıldı, kâh evlerde yakacak olarak kullanıldı. Ondan sonra da tarlanın taşı toprağı nesi varsa, sel sularıyla derelere ve çaylara, onlar vasıtasıyla da Eğirdir Gölü’ne döküldü. Gelen kum-çakıl ve taşlar önce derelerin ağzına boşalır ve göle doğru çıkıntılar hâsıl olur. Göl de bu maddeleri dalgalarla yavaş yavaş gölün içlerine doğru çeker.

Eğirdir’den Şarkîkaraağaç’a doğru giderken göle boşalan ilk dere Çayköy çayı/ deresidir. Bu çay daha önce Pınar Pazarı yanıyla gölün ayağı olan ırmağa boşalırken, 1950’lerde göle bağlandı. Getirdiği kum-çakıl inşaatlarda kullanırken sonra yasaklandı. Karabağlar’da iki kuru dere vardır. İki kuru dere daha geçilerek Karadutlar denilen Karayolları Bakımevi’ne gelinir. Burada arka arkaya........

© Dikgazete.com