mustdagistanli@gmail.com

Bir haber başlığı:

“Latmos’a RES tehdidi… 600 milyon yıllık kayaçlar ‘tarih’ olacak!”

İktidarın nasıl sınır tanımayacak kadar tahripkar olduğunu gösteren bir haber; mutlaka okuyun.

Bu başlıkta bir tuhaflık var gibi geldi bana. Tarih tırnaklanmış, demek ki başlığı atan da ‘tarih olmak’ deyiminin bu duruma cuk oturmadığını düşünmüş, sezmiş. Peki, tırnak içine almak durumu kurtarır mı? Ama bu soruya cevap vermek için daha önce sorulması gereken soruya cevap aramalıyız: Haberin sözünü ettiği durumda ‘tarih olacak’ denir mi?

‘Tarih olmak’ deyimi bir nesnenin, durumun, varlığın eskide kaldığını, artık olmadığını, yaşamadığını, modasının geçtiğini söyler:

Gerçek aşklar tarih oldu.

Osmanlı İmparatorluğu tarih oldu.

Bütün imparatorluklar tarih olur, bugünkü Amerikan imparatorluğu da tarih olacak, eli kulağında.

Peki, “Topkapı Sarayı tarih olacak” der miyiz? Topkapı Sarayı tarihîdir, zaten tarihtir. Yıkıp yerine otel yapmaya yeltenebilirler, o zaman tarih mi olur? “Topkapı Sarayı’nı yokedecekler” deriz.

“Dinozorlar tarih oldu” demeyiz, “Dinozorlar 65 milyon yıl önce yokoldu” deriz.

“Bu gidişle dünyadaki türlerin P’sinden fazlası tarih olacak” demeyiz.

Peki, “Mete Tunçay tarih oldu” denir mi?

Demek, her yok olan şey için, artık olmayan, artık yaşamayan her şey için ‘tarih oldu’ demiyoruz. Latmos’taki 500 milyon yıllık kaya oluşumları zaten Anadolu’nun jeolojik tarihidir.

Dahası var: ‘Tarih olacak’ dediğinizde, olacak şeyin sertliğini, acımasızlığını, vicdansızlığını, cinayeti örtmüş oluyorsunuz. Ayrıca, pasif bir cümle kurduğunuz için fail de saklanıyor. Kendi kendine mi tarih olacak Latmos? Hayır. Birileri orayı da ‘tarih edecek’!

Kısacası, ‘tarih olmak’ deyimi bana doğru görünmüyor bu haber için. Ama bütün bunları o cümleyi kuran düşünmüş olmalıydı. Tarih’e tırnak atması, düşünmeye başlayıp hemen bıraktığını, düşünme tembelliğini gösteriyor.

Hem, olur olmaz yerde kullanırsak klişeleştirmiş oluruz ‘tarih oldu’yu, sanat tarihçi ve çevirmen arkadaşım Zeynep Rona’nın dediği gibi.

Sadece deyimler için değil, bütün kelimeler için gereklidir düşünmek, bazıları için böyle enine boyuna düşünmek. Neden? Çünkü yazıyı keskinleştirmek iyidir, tam ne demek istiyorsanız........

© Diken