Şu beğenmediğimiz Halit Ziya’ya bakar mısınız? Hani şu Aşk-ı Memnu’nun (yasak aşk) yazarı diye burun kıvırdığımız Halit Ziya’ya….

Hatta Sabatayist diye bühtan edip uzak durduğumuz Halit Ziya’ya..

“Kırk Yıl ” Adlı Hatıratında Halit Ziya

“Elimde mevcut olan kitaplara yeniden celbedilen eserler inzimam ederken (eklenirken) bir menba mebzuliyeti (kaynak bolluğu) arasında yegane müşkül olan cihet mütevazin (ölçülü), mütenasip (orantılı), bütün hatları mütekabilen mütevazi umumi bir plan çizebilmekti. Bütün vücuda gelecek binanın malzemesi ortaya yığıldıktan sonra yapmaya karar vererek her hevesine küşade (açık) olan sütunlara bunlardan doldurmaya başladım.(burada kastettiği genel edebiyat tarihi)

Bu yazıların içinde İbrani ve Sanskrit edebiyatı tarihleri en ziyade intizam altına yazılabilmiş olanlardı. Birincisi için Ahd-i Atik’i (içinde Tevrat, Hz. Musa’dan sonra gelen Yahudi peygamberlerin hayatı, Hz. Davut’un mezmurları, Hz. Süleyman’ın sözleri ve Hz. Eyyub’un hikayelerinden oluşan Ketibüm’den müteşekkildir) teşkil eden kitaplar, “Agniyetü’l- Agani”, “Mezamir-i Davut, Ernest Renan’ın “Elsine-i Saniye” hakkındaki eseri, ikincisi için bir vakitler en meşhur müşteşriklerin iştirakiyle teşekkül eden “Şark Kütüphanesi” külliyatında bulunabilen asar (eserler) ile Lahor’un Hint Edebiyatı tarihi nam kitabı en kıymettar birer memba oldu. Beni bu Şark edebiyatı içinde en ziyade düşündüren Arap edebiyatı idi. Ve Ziya Paşa’nın “Harabat” külliyatında Arapça müntehebatından istifade çarelerini büyük bir korku ile düşünürken bir yandan da Kur’an’ı Kerim’i bir ders halinde aslı ile Türkçe ve Fransızca tercümeleri arasında mukabele yaparak tetkik ediyordum. Bu son işte “Tibyan” ile Kasimirski tercümesi ve bilhassa Jules le Beaume’un “Kur’an’ın Tahlilī Tercümesi” nam eseri bana vefakar bir rehber oldu.” diye anlatırken bu aşka, bu azime hayran kalmamak elde değil.

Bu satırların devamında Şimal edebiyatı ile de ilgilendiğinden, Rus ve Fin edebiyatının numunelerini incelediğinden de bahsediyor…

Halit Ziya, bütün bunlarla ilgilenirken ailesi İzmir’in önde gelen varlıklı ve saygın ailelerinden olan Uşaklıgil ailesinden gelmekle beraber edebiyat alemi içinde bir lümpen hayatı yaşayan bir züppe olmamış........

© dibace.net