“Naziler komünistler için geldiğinde sesimi çıkarmadım çünkü komünist değildim.

Sosyal demokratları içeri tıktıklarında sesimi çıkarmadım çünkü sosyal demokrat değildim.

Sonra sendikacılar için geldiler, bir şey söylemedim çünkü sendikacı değildim.

Sonra Yahudiler için geldiler, sesimi çıkarmadım çünkü Yahudi değildim.

Benim için geldiklerinde, sesini çıkaracak kimse kalmamıştı.”

Bu sözler Alman din adamı Martin Niemöller’e ait. Önceleri Nazi yandaşı olduğu halde, yanıldığını açıklamış, Almanya’da Protestan kilisesinin Nazilerle işbirliği yapmasına karşı çıkmış, muhalif olmuş, 1938-1945 yıllarında tutuklanarak Sachsenhausen ve Dachau toplama kamplarına yollanmıştı.

Yukarıdaki sözler herhalde dünyada en çok alıntılanan sözlerdir. Kâh şiir kâh aforizma kâh düzyazı olarak farklı çeşitlemelerle edebiyat dünyasında da bol bol kullanıldı. Alıntının farklı varyasyonlarının olması, Niemöller’in 2. Dünya Savaşı sonrasında dünyayı dolaşarak verdiği tüm vaazlarda farklı kitleleri alıntıya eklemesindendir. Savaş sonrası ABD’de vaazlarını sürdürdü. Vietnam Savaşı’nda kuzeyde Ho Şi Minh’in yanındaydı. 1966’da Moskova’da Lenin Barış Ödülü’nü aldı. 1984’te Almanya’da öldü.

Tanrı’ya şükür bizde Nazi mazi yok ama yine de Niemöller’in sözleri kafamda bozuk plak gibi dönüp duruyor ne zamandır.

Öyle ya milletin en güçlü cumhurbaşkanı adayı için geldiler. (Ama ses........

© Cumhuriyet