Önceki hafta sonu, Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası işbirliğiyle İzmir’de düzenlenen panelde; İzmir’in emek ve üretim tarihinden anılarımızı, gözlemlerimizi ve yaşadıklarımızı anlattık. 1 Mayıs haftası nedeniyle, orada yaptığım konuşmanın bazı bölümlerini kısa değinilerle paylaşmak istiyorum.

1970’li yıllar, İzmir sanayisinin ve dolayısıyla işçi hareketinin en canlı, dinamik ve hareketli dönemiydi. Özellikle Alsancak bölgesi başta olmak üzere kentin merkezi ve yakın çevresi, çok sayıda işçinin çalıştığı fabrikalarla doluydu. Alsancak, günümüzde varsıl insanların yaşadığı bir semt olarak bilinir. Halbuki o yıllarda, özellikle de semtin arka tarafları tam bir işçi, emekçi yatağıydı.

İsterseniz başlıca fabrikaları birlikte anımsamaya çalışalım. Atatürk Spor Salonu’nun çevresinde, Tekel yaprak tütün bakım atölyeleri ve tarihi sigara fabrikası sanki her daim nöbette gibiydi. Kahramanlar tarafında da Tariş pamukyağı ve zeytinyağı kombinaları ile Yemta yer alıyordu. Alsancak tren istasyonunun çevresinde DDY işletmeleri ve işçileri bulunurdu. Stadın önünden Halkapınar’a doğru yönelince, yolun sol tarafında Tariş incir, zeytinyağı işletme ve depoları, Tariş üzüm ve sirke işletmesi vardı. Yolun sağ yanında da yine asırlık Şark Sanayi kumpanyası ve Sümerbank fabrikaları bulunurdu. Daha ileride Tekel şarap fabrikası ve palamut işletmeleri, Alsancak’ı Halkapınar’a bağlardı. Bayraklı’ya doğru yönelince de sırasıyla Piyale, Kula Mensucat ve Turyağ fabrikaları, İzmir sanayisinin simgesi gibiydiler. Bu fabrikaların büyük bölümü üç vardiya çalışır ve çok sayıda emekçiyi barındırırdı.

İşte anımsatmaya çalıştığımız bu fabrikalar, o dönem İzmir’de sendikal ve siyasal mücadelenin mayalandığı alanlardı. Örneğin Şark Sanayi işçilerinin uzun süre direniş yaptıklarını ve onlarla dayanışma amacıyla Atatürk Spor Salonu’nda görkemli bir etkinlik yapıldığını anımsıyorum. Tariş Üzüm ve Kula Mensucat işçilerinin o yıllardaki eylemleri de önemliydi.

Yine o dönem İzmir’de yaşanan, BMC işçilerinin direnişi ile Metaş’taki sendika değiştirme mücadelesi, İzmir’in sendikal gündeminde önemli bir yer tutmuştu…

DİSK sendikal örgütlenmesini çok yönlü güçlendirirken, aynı zamanda farklı alanlardaki demokratik örgütlenmeleri de etkiliyordu. O yıllarda miting ve yürüyüşler........

© Cumhuriyet