Kapitalizmin merkezlerinde (Anglosakson dünyada) uzun yıllar küreselleşmenin, teknolojinin (özellikle internet ve dijitalleşme) bizi “bugünden daha iyi” (özgür, demokratik, bolluk) günlere taşıyacağı anlatıldı. Artık başka şeyler konuşuluyor. Geçen hafta Anglosakson dünyanın saygın yayınlarında (Foreign Policy, Project Syndicat, New Statesman, New York Times) yine bu “şeyler” vardı: Küreselleşme ve teknoloji, özgürleşme yerine dağılma, yıkım getiriyor; toplumlar parçalanmış, demokrasiler yorgun; tanık olduğumuz şey, yalnızca ekonomik ya da siyasal bir çöküş değil, modernitenin çözülmeye başlamasıdır. Küreselleşme, yerinden edilmenin, kutuplaşmanın ve öfkenin motoru haline geldi. Çin şoku, finansallaşmanın sınır tanımazlığı, tedarik zincirlerinin kırılganlığı, derinleşmeye devam eden gelir dağılımı uçurumu altında “ilerleme” (“Her şey daha iyi olacak”) inancı yerini “Hiçbir şey eskisi gibi değil” duygusuna bıraktı; “Batı artık yıkılıyor”.

Aydınlanmadan bu yana kapitalizmin merkezlerinde, “ilerleme” seküler bir inanç gibi yaşandı: Gelecek bugünden iyi olacak; akıl, bilim ve serbest piyasa insanlığı cehaletten kurtaracak. İki yüz yıldan fazladır, “kapitalist gerçekçilik” kurumları, siyaseti, bireysel hayalleri biçimlendirdi. Bugün gelecek artık umut vermiyor; tehdit ediyor.

Tarihçi Christopher Clark’ın dediği gibi, kriz “gözlerimizin önünde, kafalarımızın........

© Cumhuriyet