Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ

Είναι γνωστό ότι η καλλιέργεια της παιδείας και των γραμμάτων και η εμφάνιση μιας αξιόλογης λογοτεχνικής παραγωγής που παρατηρήθηκε στην Κρήτη κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας, οφείλεται μεταξύ άλλων στην ειρηνική διαβίωση και την επαφή με έναν ανεπτυγμένο πνευματικά και πολιτιστικά λαό. Ιδίως η δεύτερη περίοδος ακμής της Κρητικής Λογοτεχνίας, φέρει φανερή την επίδραση της λογοτεχνίας της ιταλικής Αναγέννησης.

Το είδος της ποιμενικής ποίησης, που αναπτύχθηκε στην Ιταλία στο τελευταίο τέταρτο του 16ου αι. έγινε δημοφιλές και στην Κρήτη. Εκτός από τα τρία σωζόμενα ποιμενικά δράματα «Ο πιστικός βοσκός» αγνώστου συγγραφέα, «η Πανώρια» του Γ. Χορτάτση και το «Amorosa Fede» του Αντ. Πάντιμου, ένα τέταρτο έργο με τίτλο «Elpidio Consolato» του Βενετού συγγραφέα Nicolò Crasso εμπνευσμένο από το Μιραμπέλλο, φαίνεται πως συμπληρώνει αυτή την κατηγορία της ακμάζουσας Κρητικής Λογοτεχνίας της Αναγέννησης. Το έργο αυτό που πρωτοπαρουσιάστηκε σε μελέτη που δημοσιεύτηκε(1) πριν από 24 χρόνια στο περιοδικό «Θησαυρίσματα» του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας, από τον καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών, μελετητή και ερευνητή της Κρητικής Λογοτεχνίας της Αναγέννησης υπό την επιρροή του Ενετικού Κόσμου στο πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ και επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Alfred Vincent, εξακολουθεί να παραμένει σχεδόν παντελώς άγνωστο μέχρι σήμερα, παρότι συμπληρώνει και φωτίζει επάξια την ακμάζουσα Αναγεννησιακή Κρητική Λογοτεχνία. Έτσι, μια εφ΄ όλης της ύλης συζήτηση μαζί με τον κ. Vincent για την Κρήτη της Βενετσιάνικης περιόδου, αναπόφευκτα, δεν μπορούσε παρά να μην εντοπιστεί και σ’ αυτή την προ 29ετίας πρωτότυπη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα δημοσίευσή του στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας.

«Το έργο του «Elpidio Consolato» όπως περιγράφεται στον τίτλο του» μας λέει ο κ. Vincent «αφορά μια θαλασσινή ιστορία (favola maritima), ένα μύθο για τους ψαράδες του Μιραμπέλλου. Παρόμοιο με ποιμενικό δράμα, αλλά από τη θαλασσινή σκοπιά. Πρόκειται για μια τραγικωμωδία που ανήκει στην παράδοση του «ποιμενικού» δράματος του Guarini, με τη διαφορά ότι εδώ οι περισσότεροι χαρακτήρες είναι ψαράδες αντί βοσκοί (favola marittima ή pescatoria). Η δράση του έργου τοποθετείται σε μια μυθοποιημένη αρχαιότητα, με νύξεις όμως για καταστάσεις και ζητήματα σύγχρονα της εποχής του, όπως οι Μουσουλμάνοι πειρατές στο Αιγαίο, τη βενετική κυριαρχία στη θάλασσα, τις σχέσεις κρατικής και θρησκευτικής εξουσίας κλπ.

Είναι μια τραγικωμωδία, μια σχετικά σοβαρή κωμωδία αλλά και με αρκετές κωμικές σκηνές. Αλλά λέγεται κωμωδία επειδή έχει αίσιο τέλος. Μην ξεχνάμε ότι και η «Θεία Κωμωδία» του Δάντη λέγεται «κωμωδία», όχι επειδή έχει κωμικό στοιχείο, αλλά επειδή έχει αίσιο τέλος τον Παράδεισο. Ανήκει σ’ ένα συγκεκριμένο θεατρικό είδος, είναι μια θαλασσινή τραγικωμωδία ή θαλασσινή κωμωδία βασισμένη στην ποιμενική παράδοση. Η ποιμενική παράδοση πηγαίνει πίσω σχεδόν μέχρι τον Όμηρο. Στα μέσα του 16ου αι. ιταλοί συγγραφείς είχαν την ιδέα για πρώτη φορά όπως φαίνεται να γράψουν κανονικά θεατρικά έργα σύμφωνα με τις νόρμες της νεοκλασικής θεατρικής συγγραφής αλλά........

© Cretalive