Barışçı siyasal çözüm isteyenlerin “çözüm” veya “barış” la tanımladığı 2009-2015 arası ilk “sürecin” resmî adı, Milli Birlik ve Kardeşlik Projesi idi. İktidarın “Terörsüz Türkiye” diye takdim ettiği şimdiki teşebbüsle ilgili Meclis’te oluşturulan komisyon için, MHP önce “Kardeşlik ve Dayanışma Komisyonu” adını önerdi. Netice, Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu oldu.

MHP’nin, Kürt kimliğini zımnen tanımasından beri, Kürt meselesindeki anahtar kavramı kardeşliktir. 1990’ların ortalarında, “Türk Kürt kardeştir, ayrım yapan kalleştir” sloganını kullanıyorlardı. Devlet Bahçeli, 2013’te Elazığ’da düzenlediği mitingte “Kürt kökenli kardeşlerimiz”den bahsetmişti. (Şu kayıtla: “Bölünmeye mesafeli, teröre tepkili Kürt kökenli kardeşlerim artık seslerini yükseltmeli, nerede durduklarını netleştirmelidir.”) Aşağı yukarı o zamanlardan beri, “bin yıllık kardeşliğimiz”e atıfta bulunuyor (aşağı yukarı Malazgirt zamanları…).[1] MHP şimdi de "Proje"yi anlatmak için "Asırlık birlik sonsuz kardeşlik" buluşmalarını başlattı.

***

“Kardeşler,” Recep Tayyip Erdoğan’ın gözde hitap şeklidir. Bu hitaplarda iki temel kardeşlik kategorisini ayırt edebiliriz. Birinde, “Kardeşlerim” hitabıyla, doğrudan kendi tabanına, camiasına seslenir. Sıfatsız, tamlamasız yalın isim: Kardeşlerim. Yakın ve canlı bir bağı imâ eden bu “kardeşlerim” hitabının Millî Görüş’e uzanan bir geleneği var. “Aziz ve muhterem kardeşlerim” hitabı, komedyenlerin Necmettin Erbakan taklitlerinin demirbaşlarından idi. Burada kardeşlik, din kardeşliğidir. Kökünü, Medine’de ensar (destekçi yerleşikler) ile muhacirler arasında akdedilen ve ümmetin rüşeymi sayılan “kardeşlik sözleşmesine” kadar uzatabilirsiniz. “Kardeşlerim,” zımnen din bağını, nitelikçe de kan bağından ileri bir seçilmiş akrabalığı[2] ifade eder.

Bir de, dışarıdakileri, ötekileri kasteden kardeşlik kategorisi var. Belirli bir sıfatı haiz birilerine, isim tamlamasıyla, “… kardeşlerim” diye hitap edilir burada. Çeşitli vesilelerle muhalefet tabanına, mesela 2010’de “MHP'ye, CHP'ye oy vermiş, gönül vermiş kardeşlerim”e, 2011’de “aklıselim sahibi ülkücü kardeşlerim”e, Gezi protestoları sırasında “Taksim'deki samimi kardeşlerim”e… daha yakın tarihte, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinin bir ay öncesinde, “partilerine ve siyaset kurumuna yönelik umutlarını giderek kaybettiklerini üzülerek görüyoruz” dediği “CHP’li kardeşlerimiz”e seslenişleri, böyledir. Ve tabii Kürtlere: “tüm tahriklere rağmen Kürt kardeşlerim oyuna gelmemiştir” (2012), “Ben Kürdüm, ama ne olur YPG’ye bir şey demeyin” diyen Kürt kardeşlerim kusura bakmayın bu teröristleri savunuyorsanız burada yollarımız ayrılır” (2017)… daha yakın tarihte: “Sevgili Kürt kardeşim, imanına, İslâmına, ezanına, vatanına, toprağına, kardeşlik hukukuna sahip çıkmanı istiyoruz. ‘Gel Türkiye Yüzyılı’nı birlikte inşa edelim' diyoruz.” (Ekim 2024) Bu ikinci kardeşlik kategorisinde, “kardeş”ine hitap eden, patriyarkal bir mevkiden konuşuyor........

© Birikim