Suriye'deki alt üst oluş, iç politika-dış politika nispetini de çalkaladı. İktidar, partiler ve siyaset üstü addettiği bir "millî dış politika"ya mutlak itaat istiyor. Ana muhalefet, iktidarı, dış politikayı iç politikada kullanmakla itham ediyor.

Dış politika-iç politika nispetini nasıl düşünmeli?

***

Uluslararası ilişkiler denilen literatürde, biraz heterodoks sayılabilecek bir kavram var: "Dünya iç politikası." Klasik iç-dış politika ayrımının aşınmasını, silikleşmesini ifade ediyor. Ta 1963'lerin başında ortaya atılmıştı ama asıl globalleşme çığırında ilgi gördü. Multilateral, yani çok taraflı, çok bileşenli ilişkilerin çoğaldığı bir dünyada, birtakım sorunların bütün dünyayı ilgilendiren global iç politika meseleleri olarak anlaşılması gerektiği anlamına geliyor. "Güvenlik" politikaları, göçmen "sorunu," iklim krizi, bu fasıldandır.

1990'ların ortalarında Jürgen Habermas, "dünya iç politikası" kavramına yeni bir şöhret kazandırdı. (Anglosakson literatüre genellikle "global domestic politics" diye çevrildi, Türkçeye de "küresel iç politika" diye intikal etti. Oysa "dünya," "global"den farklı bir şey.) "Bir dünya hükümeti olmaksızın dünya iç politikası" şiârıyla, İnsan Hakları ve Birleşmiş Milletler Anlaşması temelinde, dünya vatandaşlığını ete kemiğe büründürecek bir 'vizyon'du bu. Soğuk Savaş sonrası "Yeni Dünya Düzeni"nin, bütün dünyada serbest piyasa barışı ve huzuru vaadettiği zamanlardı... Bu vaade, büyük anti-terör operasyonları eşlik ediyordu... Habermas, bu kanlı göle aydınlanma, demokrasi ve insan hakları mayası çalmaya çalışıyordu. Habermas'ın bu iddiasını, Kant'ın 1795 tarihli "Ebedî barış" makalesine eş koşanlar oldu. En az o kadar safiyâne ve havaî bulanlar da.

Şu dünya iç politikası kavramını, farklı bir yöne bükmeye çalışabilir miyiz?

***

Dış politikayı iç politikadan nasıl ayırt ediyorlar? İç politikadan farklı olarak, "ideolojilerden" azade olmasıyla, partiler ve siyaset üstü ("millî dış politika") olmasıyla, "hepimizi" ilgilendiren ortak ulusal çıkarı temsil etmesiyle ve tabii aktörlerinin devletler olmasıyla...

Oysa, dış politika ideolojiden azade değildir. AKP iktidarı, bunun modern Türkiye tarihinde en açık göründüğü dönem olsa gerek. Yanlış anlaşılmasın; AKP öncesi devirlerde de dış politika pekâlâ ideolojikti, hatta Batı'yla haset-hınç gerilimi ve milliyetçi "tehdit değerlendirmesi" bakımlarından, bariz süreklilikler de vardır. AKP'nin farkı, Evren Balta'nın 2 yıl önceki bir yazısında dikkat çektiği gibi, dış politikayı bir kültür savaşı sahası haline getirmek oldu.[1] Dış politika, bir kimlik........

© Birikim