Kavram sözcüğü kavramaktan gelir. Bir şeyi zihinsel olarak kavradığınız ölçüde o şeyin kavramını üretebilirsiniz. Kavramlar çok kullanışlıdır. Karmaşık şeyleri kümelere ayırıp ait oldukları klasörlere, raflara, çekmecelerin içine yerleştirir, zihinsel dağınıklığınızı giderirsiniz. Fakat şeyler kırılgandır, sımsıkı kavradığınızda onları öldürebilirsiniz. Sımsıkı kavranmış şeyler, kelebek koleksiyoncusunun vitrinlerde sergilediği ölü kelebekleri andırır. Yeryüzünde kelebekler kanat çırpabilir, fakat koleksiyon nesnesi olarak kavram kanat çırpamaz. Kaos kuramına göre bir kelebek kanat çırptığında kasırga koparabilir, fakat bırakın kasırga koparmayı, ölü kavramların dünyasında yaprak bile kıpırdamaz. Kavramlar, dağınık şeyleri düzene sokar. Zihin kavramlardan hiyerarşik kuleler inşa eder ve şeyleri hücrelere kapatır. Kavramları hücrelerinden ancak tek bir eylem kurtarabilir, o da düşünmek. Düşünmek, yelkenleri kavramlardan oluşan bir gemiyle denize açılmaktır. “Gökyüzüyle deniz arasında salınan bir gemi, düşünceye ne kadar geniş alanlar açıyor! Burada her şey düşüncelere kanat takıyor, hareket veriyor ve hava sahasını genişletiyor. Çırpınan yelkenler, sürekli çalkalanan gemi, gümbürdeyen dalgaların akıntısı, uçuşan bulutlar, sonsuz genişlikteki hava sahası” (Johann Gottfried Herder, 18.yy). Ancak kanatlanan kavramlar zihinlerde kasırga koparabilir.

∗∗∗

Kavramlar günümüzde tıpkı........

© Birgün