Sahi başlangıçta ne vardı? Mitolojiler kaos diyor, yani dipsiz bir boşluk: “Her şeyden önce kaos vardı” (Hesiodos). Kutsal kitap ise evreni söz ile başlatıyor: “Başlangıçta söz vardı” (İncil). Başlangıçlar önemlidir. Spider solitaire’den biliyorum; oyuna nasıl başlamışsanız, öyle devam eder, kartlar çözülmüyorsa tekrar başa dönmeniz gerekebilir. Ya da Adorno’nun deyişiyle “yanlış hayat doğru yaşanmaz”. Önce söz varsa, o sözün mutlaka bir de sahibi vardır. Ve sözün sahibi evreni kendi imgesine göre yaratır, hayatlar söze göre biçimlendirilir. Boşluk, Taoculuğa göre on bin varlığı, yani çokluğu içerir. Önce boşluk varsa, çok sesli bir evren çıkar ortaya ve hayatınızı kendiniz biçimlendirebilirsiniz. Tek bir sözün olduğu yerde sözün sahibi hakikatin de efendisidir, evren o hakikatin etrafında inşa edilmiştir. Ve despot bir sözüyle hayatı size zehir edebilir. Despotun kendi imgesine göre yarattığı bir evrende gündelik hayatın problemlerini çözmek için boş yere uğraşmayın. Defalarca denediniz, olmuyor, kartlar bir türlü açılmıyor, tıkandık. Nasıl başladıysanız öyle devam eder hayat. O halde başa dönmek ve yeni bir başlangıç yapmak gerekiyor, başlangıçlar önemlidir.

∗∗∗

Başa dönmek, tarihin başına, üst Paleolitik döneme geri dönmek değildir. “Tarih tekerrür eder” diyenlere de inanmayın, tekerrür eden tarih değil, sözdür. Tekerrür eden tarih, despotların ve onların sözüne........

© Birgün