Tüketici fiyatları (TÜFE) 2025 Ocak ayında yüzde 5,03, üretici fiyatları (ÜFE) ise yüzde 3.06 arttı. Böylelikle yıllık TÜFE artışı yüzde 42,12 oldu. Bu ilk verilere göre, Merkez Bankası’nın (TCMB) yüzde 21 yıl sonu enflasyon hedefinin tutturulmasının çok zor olacağı görülüyor. Zaten Orta Vadeli Program’da (OVP) yüzde 17,5 olarak belirlenen 2025 TÜFE beklentisi, ilk enflasyon raporunda 3,5 puan yukarı çekilmişti.

Aslında değerlendirmelerin ortalama enflasyon üzerinden yapılması gerektiğinin hep altını çiziyoruz. Enflasyonun göreceli istikrarlı seyrettiği, Türkiye örneğinde diyelim yüzde 10-15 aralığında salındığı, yıldan yıla fazla oynaklık göstermediği bir konjonktürde yıl sonu enflasyonla ortalama enflasyon fazla farklılık göstermez. Ancak enflasyonun oynaklığı yüksekse, bu ayrım önem kazanır. Ocak 2025 itibarıyla ortalama enflasyon yüzde 56,35, yani manşet enflasyonun 14,2 puan üzerinde.

Yurttaşlarımız harcamalarını tüm yıla yaydıklarında, temel gereksinimlerini aylık gelirlerinden karşıladıklarına göre ortalama enflasyona muhatap oluyorlar. O nedenle asgari ücretin, emekli ve kamu çalışanı maaşlarının ortalama enflasyon temel alınarak belirlenmesi gerekiyordu. İnsanlarımızın hayat pahalılığından şikayet etmesinin, açıklanan enflasyonun gerçek fiyat artışlarının yansıtmadığını söylemesinin bir nedeni de bu.

ÜFE’nin aylık artışı yüzde 3,06. Bu yıllık yüzde 40 civarında bir enflasyon eğilimine işaret ediyor. Döviz kurlarının fiyat artışlarının altında gerçekleştiği bir ortamda bu hayli yüksek bir oran. Bire bir olmasa da ÜFE’nin sonraki ayların TÜFE’sini etkilediğini biliyoruz. ÜFE üzerinden yıl sonu enflasyon hedeflerinin tutturulması da bu verilerle pek olanaklı görünmüyor.

Ana harcama gruplarına göre 2025 Ocak’ta en yüksek artış yüzde 23,57 ile sağlıkta gözlenmiş. Çünkü muayene ücretleri-muayene katkı payları maliyeti yüzde 89,83 ile sıçramış. Bu durumdan en fazla zarar göreceklerin, kendilerine çok düşük maaş artışları reva görülen emekliler olacağı açık.

Sağlığı yüzde 7,66 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 7,63 ile eğitim, yüzde 7.34 ile konut ve yüzde 6.50 ile lokanta ve oteller izliyor. Yıllık bazda en yüksek enflasyon yüzde 99,93’le eğitim ve yüzde 68,90 ile konutta. Konutun bin alt kalemi olan kiradaki aylık artış yüzde 8,66, yıllık artış ise yüzde 100,64.

İsterseniz bu rakamları somut iki örnek üzerinden düşünelim. 2025 yılı başında........

© Birgün