ABD ekonomisinde uzun süredir telaffuz edilmeyen bir kavram yeniden gündeme geldi: stagflasyon. 1970’lerin mirası olan bu kavram hem enflasyonun hem de işsizliğin aynı anda yükselmesini ifade ediyor. Normal koşullarda enflasyon ile işsizlik ters yönlü hareket eder; biri artarken diğeri düşer. Ancak ABD’de bugün her ikisi de aynı anda yükselişte. Garip olan, “stagflasyon”un bir ayağını oluşturan durgunluğun şimdilik görülmemesi. ABD ekonomisi ikinci çeyrekte yüzde 3,3 büyüdü, üçüncü çeyrek tahminleri de benzer bir tempoya işaret ediyor. Bu nedenle Fed Başkanı Jerome Powell ekonomideki tabloyu “alışılmadık” olarak nitelendirdi.

Fed, geçen hafta eylül ayı FOMC toplantısında 25 baz puanlık ilk faiz indirimini yaptı ve yıl sonuna kadar iki indirim daha gelebileceği mesajını verdi. Bu dönemde enflasyonun yüzde 3’e doğru yükselmesi, işsizliğin ise yüzde 4,5’e çıkması bekleniyor. Banka büyük olasılıkla 2026’da da en az bir faiz indirimi daha yapacak. Amaç, işten çıkarmaları sınırlamak ve resesyonu önlemek. Ancak mesele sadece faiz indirimiyle çözülecek kadar basit değil.

ABD ekonomisinde fiyatların yükselmesinde iki faktör öne çıkıyor: Trump yönetiminin getirdiği gümrük tarifeleri ve yapay zekâ yatırımlarındaki patlama. Tarifeler, ithal ürünlerin maliyetini artırarak fiyatlara doğrudan yansıyor. Normalde işsizliğin arttığı dönemlerde fiyatların sakinleşmesi beklenirken, bu kez tam tersi bir tablo ortaya çıkıyor.

Yapay zekâ ise ekonominin yapısını dönüştürüyor. ABD yıllardır tüketim odaklı bir ekonomiye sahipti. Ancak 2025’te büyümeyi en çok destekleyen unsur tüketici harcamaları değil, yapay zekâ yatırımları oldu. JPMorgan verilerine göre yapay zekâ yatırımları bu yıl büyümeye yüzde 1,1 katkı yaptı; bu oran tüketici harcamalarının üzerinde. Washington Post’ta çıkan bir makaleye göre Microsoft, Amazon, Meta, Alphabet gibi teknoloji devlerinin veri merkezi yatırımları, ekonominin yeni lokomotifi haline geldi.

Pandemi süresinde akıllara

kazınan meşhur “K şekilli” ekonomik yapı tartışmalarına geri dönüyoruz. Keza ABD’de izlediğimiz ekonomik büyümenin bir bacağı yapay zekâ yatırımlarıysa diğer bacağı da zenginlerin harcamaları.........

© Birgün