2025 ve sonrasında emekli olacaklar için beklenen kötü haber geldi: 2025 ve sonrasında emekli olacakların aylıkları 2024 yılının ikinci yarısında emekli olanlara göre yüzde daha 25 civarında düşük olacak. Bu kötü haber bekleniyordu. Çok yazıldı, konuşuldu. 26 Ağustos 2024’te BirGün’de yazdığım “Emeklilikte yeni bir adaletsizlik kapıda” başlıklı yazımda emekliler için yaklaşan tehlikenin uyarısını yapmıştım.

Hükümet bile isteye bir önlem almadı. Bir cümlelik yasa değişikliğini yapmadı ve emekliler arasında devasa bir adaletsizlik ortaya çıktı. SGK’nin Ocak 2025’te tahmini aylık hesaplama ekranını güncellemesiyle birlikte feci tablo ortaya çıktı. Emekli olmayı bekleyenler, emekliliğine az bir süre kalanlar kara haberle sarsıldı. Bu sonuç beklense de hayal kırıklığı büyük oldu.

Bir ay önce SGK tahmini aylık hesaplama ekranında görülen miktarlar ciddi biçimde düştü. Oysa işçi ve Bağ-Kur emekli aylıklarına Ocak 2025’te yüzde 15,75 zam yapılmıştı. Aralık 2024’te çalışılmış ve bunun primi yatmıştı. Ocak 2025 emekli aylığının Aralık 2024 aylığından düşük hesaplanması hayatın olağan akışına aykırıydı. Ama maalesef böyle oldu. ”Emekliler yılı” ilan edilen 2024’ün son garabeti bu oldu. Aynı kişilerin bir ay sonraki tahmini emekli aylıkları yaklaşık yüzde 25 düştü! Ey hükümet, ey Çalışma Bakanı bu eserinizle övünebilirsiniz!

Emekliği bekleyenler ve aylık hesabı yapanlar bu ucubeye büyük tepki gösterdi. Bana gelen örneklerden bir kaçını derleyip bir tablo yaptım. Örneğin Aralık ayında SGK ekranında 22 bin 554 tahmini aylığı gören sigortalı Ocak 2025’te aynı ekranda 19 bin 398 TL tahmini aylık gördü. Oysa bu aylığın 6 aylık enflasyon oranında artmasıyla en az 26 bin 106 TL olması gerekiyordu. Kayıp en az 6 bin 709 TL ve yaklaşık yüzde 26. Kayıplar 4 bin liradan 12 bin liraya kadar ulaşıyor. Kuşkusuz bu durum geçmişte emekli olup halen emekli aylığı alanlar için geçerli değil. Halen emekli olanların almakta oldukları emekli aylığı Ocak 2025’te işçi ve Bağ-Kur emeklileri için yüzde 15,75, memur emeklileri için yüzde 11,5 oranında arttı. Bu kayıp 2024 yılında emekli olamayıp 2025 ve sonrasında emekli olacaklar için ortaya çıkıyor.

Hayatın olağan akışına aykırı bu tuhaf düşüş nasıl ortaya çıktı? Önlenemez miydi? Emekliliği bekleyenlerin tahmini aylıklarındaki düşüşün sebebi 5510 sayılı yasada yer alan hesaplama yöntemi. Özetle anlatayım: Emekli aylıklarının hesaplanmasında önemli değişkenlerden biri güncelleme katsayısıdır. Güncelleme katsayısı geçmişteki prime esas kazancının bugünkü değerinin bulunmasını sağlar. 5510 sayılı Kanun’a göre güncelleme katsayısı her yılın aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel endeksindeki (TÜFE) değişim oranının yüzde 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının yüzde 30’unun toplamına (1) tam sayısının ilâve edilmesi sonucunda bulunan değeri ifade eder. 2008 öncesinde büyümenin yüzde 100’ü hesaba katılıyordu. AKP bunu yüzde 30’a indirdi. Bir güncelleme katsayısı örneği verelim: Yüzde 44,4 resmi enflasyon açıklanan 2024 yılında büyüme yüzde 5 gerçekleşirse güncelleme katsayısı 1,459 olur.

Emekli aylığı için yılın ilk yarısında başvurduğunuzda bir önceki yılın TÜFE ve büyüme oranları bilindiği için güncelleme işleminin yapılması zor değil. Ancak yılın ikinci yarısında (temmuz-aralık) yaşlılık aylığına başvurduğunuzda ne olacak? Örneğin aralık ayı içinde başvurdunuz. İlgili yılın TÜFE oranı henüz belli değil. Son güncelleme........

© Birgün