78 yıllık ömrünü “üreterek tüketen” değerli araştırmacı, yazar ve çevirmen İsmet Zeki Eyuboğlu’nun doğumunun 100. yılındayız. 20 Ekim 1925 tarihinde Trabzon / Maçka’da doğan İsmet Zeki, ünlü Eyuboğlu ailesinin seçkin bir üyesidir. Ben de meslek yaşamıma, 1957 yılında Trabzon’da, onun Yazı İşleri Müdürü olduğu Hâkimiyet gazetesinde başlamıştım. Bu çalışkan ve üretken kalem, 2003 yılından beri aramızda değil. Ama arkasında öyle zengin bir yazınsal kalıt bıraktı ki yıllar geçse de adı unutulmayacak…

Bursa’da yayımlanmakta olan Sarmal Çevrim dergisi, İsmet Zeki Eyuboğlu’nun yüz yıla yayılan emeğini Ocak-Şubat 2025 sayısında kapsamlı bir dosyada değerlendirdi. Bu dosyaya katkıda bulunan yazarlardan Dr. Mustafa Duman’ın araştırmasına göre, İsmet Zeki Eyuboğlu’nun 28’i çeviri, 94’ü telif olmak üzere tam 122 kitabı bulunuyor. Hepsi birbirinden değerli olan bu yapıtlar arasında biri var ki köşemizin bağlamı açısından adını mutlaka anmamız gerekiyor: Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İsmet Zeki, on bir yılda tamamlamış bu sözlüğü. İlk baskısı 1988 yılında Sosyal Yayınlar’dan çıkmış. Ama ustamız durmamış, birkaç yıl daha çalışarak derlemesini yeni sözcüklerle zenginleştirmiş. Bu sözlüğün genişletilmiş ve güncellenmiş en son baskısının da 2022 yılında Say Yayınları’ndan çıktığını belirtelim.

∗∗∗

Tam da İsmet Zeki üstüne yoğunlaştığım günlerde, kalbimi okumuş gibi, değerli ozan kardeşim Mustafa Demircioğlu’ndan “Çok Güzel Sözcükler” başlıklı bir ileti aldım. Demircioğlu, İsmet Zeki’nin Vergilius çevirisinde kullandığı öz Türkçe sözcüklerden örnekler vererek şöyle diyordu:

“Merhabalar değerli Attila Bey,

Bugünlerde okumakta olduğum Vergilius’un Aeneas isimli destansı kitabında sizinle paylaşmak için not ettiğim öyle güzel sözcüklerle........

© Birgün