Zaman, insanlık tarihi boyunca en büyük gizemlerden biri olmuştur. Hepimiz onun akışına kapılmış gitmekteyiz. Doğarız, büyürüz, yaşlanırız ve sonunda yok oluruz. Zamanın akışı, yaşamımızın en temel gerçeklerinden biridir. Bütün insanlık uygarlıklarının gelişimi ve hatta yok oluşu zamanın oku prensibiyle gelişmiştir, yani zaman hep ileriye doğru akar ve zaman ilerledikçe entropi yani düzensizlik artar. Ancak hiç düşündünüz mü, neden zaman yalnızca ileriye doğru akıyor? Geriye gitmek neden imkânsız gibi görünüyor? Bu soruların cevapları, fiziğin en derin köşelerinde saklı.

Zamanın neden tek yönde aktığını anlamak için fizikçilerin “zamanın oku” dediği kavrama bakmamız gerekiyor. Bu terim, 1927 yılında Arthur Eddington tarafından ortaya atılmıştır ve zamanın belirli bir yönde ilerlediğini anlatır. Ancak fizik yasalarına baktığımızda ilginç bir durumla karşılaşmaktayız: Newton mekaniği, Maxwell denklemleri ve Einstein’ın görelilik kuramları zamanda ileri ve geri hareketi matematiksel olarak eşit şekilde tanımlar. Yani, fizik yasaları zamanın geriye de akabileceğini söylüyor gibi görünmektedir. Ancak gerçekte böyle bir şey gözlemlenemedi. Peki neden?

Bu sorunun cevabı, termodinamiğin ikinci yasasında, yani entropide saklıdır. Entropi, düzensizliğin veya rastgeleliğin bir ölçüsüdür. Kapalı bir sistemde entropinin her zaman artma eğiliminde olduğu gözlemlenmiştir. Bu, termodinamiğin en temel yasalarından biridir. Bir örnekle açıklayalım. Elinizde bir fincan sıcak kahve olduğunu düşünün. Zamanla kahve soğuyacaktır, çünkü sıcaklık çevreye yayılır ve ısının daha düzensiz bir dağılıma ulaşmasını sağlar. Ancak hiçbir zaman soğuk bir kahvenin kendiliğinden ısınıp eski haline döndüğünü görmezsiniz. İşte bu, entropinin artışıyla ilgilidir ve zamanın tek yönlü akışını belirleyen temel unsurdur. Bir diğer örnek ise yumurtanın kırılmasıdır. Bir kere kırıldıktan sonra entropi artmıştır ve asla eski haline dönemez.

Eğer zamanda geriye gitmek mümkün olsaydı, bu durumda entropinin azalması gerekirdi. Yani kırılan bir bardak kendiliğinden birleşmeli, duman havadan geri çekilip sigaraya geri dönmeliydi. Ancak evrenin doğal işleyişi böyle değildir. Bu nedenle, zamanın oku her zaman ileriye doğrudur diye düşünülmektedir.

Ancak kuantum mekaniği seviyesinde işler biraz daha karmaşıktır. Kuantum dünyasında parçacıklar geçmişe ve geleceğe aynı........

© Aydınlık