1920-1938: Cumhuriyetin ilk yılları ve Atatürk dönemi. Savaşlardan çıkmış bir ordu, memleket harap. 1. Cihan Savaşı; memlekete yoksulluk, pahalılık, açlık ve hastalık bırakır.

“Düşman hiçbir zaman bu bulaşıcı ve salgın hastalıklar kadar yıpratıcı olmuyordu.” Dr. Julius Menno Wieting. (1868 – 1922) Savaş ve salgın yılları romanlarda, hikayelerde, Dr. Tevfik Sağlam; Dr. Abdülkadir Noyan gibi hekimlerin cephe anılarında yer alır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda sağlık işleri Dahiliye Nazırlığı’na bağlı. Sıhhiye Umumi Müdürlüğü yönetiminde. 20 Mayıs 1920; Umum-ı Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekaleti kuruluşu. Dünyada sağlık hizmetlerinin icra biriminin bakanlık düzeyinde teşkilatlandığı ilk ülkelerden birisi Türkiye. Savaşta Sivil nüfusta büyük kayıp, onca sakat ve yetim, gayri-Müslimlerin ülkeden ayrılması, tıbbiyelilerin/aydınların savaşlarda çok kayıp vermesi, sıtma, frengi, trahom ve verem halk sağlığını tehdit eden, mücadele gerektiren, iş gücünün verimliliğini düşüren hastalıklar yaygın. Üstelik toplam nüfusun ancak %7’si okur-yazar.

İnsanların sağlığını etkileyen faktörler: Cehalet ve bilinçsizlik, bedensel temizlik alışkanlıkları eksikliği, çevre temizliği yetersizliği, beslenme yetersizliği, bozukluğu, hastane, doktor, hemşire, ilaç yokluğu/ yetersizliği hastalıklarla mücadele plansızlığı/yetersizliği.

Sağlık teşkilatının kurulması ile Dr. Abdülhak Adnan Adıvar, Dr. Refik Saydam sağlık bakanı olurlar. Yeni Sağlık Bakanlığı Binası: Sıhhiye’de yapılır. Sağlık Bakanlığı, Koruma (Hıfzısıhha ve mücadele) ve Kurtarma (Tedavi müesseseleri) şeklinde teşkilatlanma yoluna........

© Aydınlık