Son dönemde daha çok önem kazanan dış satımcıların rekabetçi kur istekleri aslında topu taca atmanın Arapçasıdır. İşin Türkçesi katma değerli mal ve hizmet üretmektir. Kimi dış satımcılar da ‘bugünden yarına katma değerli üretime dönemeyiz’ demiyorlar mı, gülmekten karnıma ağrılar giriyor? Sahi bugün ne zaman, ya yarın?

AR-GE yapan şirket sayısı 2023’de sadece 265, 2018’de bile 276 imiş! AR-GE yapan şirketlerin sektörel dağılımına bakalım. Başta 39 şirketle ‘Gıda Ürünlerinin İmalatı’ geliyor. Peki AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranı yüzde kaç dersiniz? Ne yüzdesi? Binde 48! 2020’de bile binde 53 imiş. Anımsayalım, küresel mal dış ticaretindeki payımız 2023’te sadece yüzde 1,08 olmuş, neden acaba?

Kâr mı yok, hayır var! Faaliyet kârlılığı (FAVÖK : Faiz Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr) itibariyle bakarsak 500’ün 490’ı kârlı! Hatta 2022’ye göre artış bile var! FAVÖK / Net satış oranı artarak yüzde 15,7’ye yükselmiş; FAVÖK / Özkaynaklar oranı da enflasyon düzeltmeli olarak yüzde 24,4’e yükselmiş.

İSO 500’ün üretim faaliyeti dışı gelirlerinin dönem kâr ve zarar toplamı içindeki payı 2022’de yüzde 22,9 iken 2023’te yüzde 41,3’e çıkmış. Sanayicilik mi yapıyorlar, finans işletmeciliği mi anlayan beri gelsin!

Kuşkusuz. ARGE harcamalarındaki yüzde 1’lik artış, yüksek teknolojili ürün dış satımını yüzde 6,5, bilgi ve iletişim teknolojileri dış satımını yüzde 0,6, genel ekonomik büyümeyi yüzde 0,43 artırmaktadır. Hele Türkiye’de ulusal gelirdeki artış etkisi yüzde 1,08 olmaktaymış! Bu etkiyi oluşturabilmek için beşeri ve ekonomik altyapının oluşturulması gereği açıktır. Orta gelir tuzağı denilen kısır döngüden çıkışın da döner kapısı buradadır. Ucuz işçilik, fasonculuk gibi kurnazlıklarla yapılan kıyakçılığın sonu ayakçılıktır.

AR-GE harcamalarının Türkiye’deki seyrine bakarsak çok düşük. 2022’de ARGE harcamalarının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH)’ya oranı sadece yüzde 1,32 olmuş, o da 2021’deki orana (yüzde 1,40) göre de düşerek! İsrail’inki yüzde 6 imiş, ardından Güney Kore (yüzde 5,2), ABD (yüzde 3,6), İsveç, Belçika ve Japonya yüzde 3,4. OECD ortalamasına bakalım: yüzde 2,7 o da moral bozucu!

Herhalde birçok kişi ‘patent, faydalı model, tasarım vb. sayısı’ diyecektir. Türk Patent Kurumu’na göre 2023 yılında tescil edilen patent sayısında yerli ve yabancı toplamında yüzde 3,88 düşüş var ama hele yerli sayısında düşüş feci: yüzde 25,57 (Ayrıntılı bilgi için bkz. https://www.turkpatent.gov.tr/patent-istatistik)! Gerçi bu da tartışmalı! Esas çıktı bu patenti (icat) tecimsel........

© Aydınlık