Mart 1916’da tasarlanan Sykes-Picot Anlaşması; İngiltere ile Fransa arasında, Çarlık Rusya’sı ve İtalya'nın onayıyla, Osmanlı İmparatorluğu'nun nihai bölünmesinde karşılıklı olarak mutabakata varılan etki ve kontrol alanlarını tanımlamak için yapılan gizli bir anlaşmaydı. Bu antlaşmaya istinaden Fransa, Şam Coğrafyası olarak bilinen Suriye, Lübnan, Filistin ve İskenderun Sancağı ve Kilikya’yı (Adana, Mersin) içine alan bölgelere, Filistin hariç sahip olacaktı. Filistin, Fransa, İngiltere ve Rusya tarafından kontrol edilen bir uluslararası bölge olacaktı. İngiltere, zengin petrol coğrafyası Irak’ı işgal edecek ancak başta Fransa olmak üzere petrol sahalarından müttefikleri de faydalanacaktı.

Başkan Wilson’ın “tüm savaşları bitirecek, dünyaya demokrasi getirecek ve milletlerin kendi kaderlerini özgürce tayin etme hakkını sağlayacak savaş” ilanıyla Nisan 1917’de ABD savaşa dâhil oldu. Temmuz 1917’de daha önce anlaşmada yer almayan bir gizli ittifak zuhur etti. İngiltere Krallığı, James Balfour Deklarasyonu ile Filistin’de bir Yahudi Devleti’nin kurulmasına izin vermişti. Ekim 1917’de Rus Çarlığı devrildi, yerine Lenin liderliğinde yeni bir rejim kuruldu. Yeni nizam “emperyalist savaşa karşı olduğunu ve emperyalist sömürge planlarında yer almayacağını” ilan etti. Böylece Şam Coğrafyası Fransa ve İngiltere’ye kaldı. Rusya’nın savaş sonrası elde edeceği tüm kazanımlar çöpe atıldı.

Osmanlı Sultanlığı, Almanya, Avusturya-Macar ve Bulgaristan Krallıkları içinde farklı din, dil, mezhep barındıran devletlerdi. ABD, Fransa, İngiltere ve İtalya bu farklı olana yatırım yaptılar. Osmanlının yenilmesi ve çökmesi sonrasında 30 Ekim 1918 Mudros (Mondros) Mütarekesi imzalandı. Bu mütareke Osmanlı’nın sadece işgal edilmesini değil aynı zamanda resmi olarak bölünmesini de meşru hale getirmişti. Farklı olanlara bağımsız devletler vaat ettiler. Bunlardan birisi de Suriye Sahil bölgesinde, Lazkiye, Tartus, Lübnan, Trablus Şam (Tripoli)’de yer alan Muhsin Dağlarına kadar olan bölgede yoğun bir nüfus barındıran Aleviler için tasarlanan Lazkiye başkentli Alevi Devletiydi.

Milletler Cemiyeti (bugünkü BM misali) üyeleri ve savaş muzafferi Fransa, İngiltere, İtalya ve Japonya Nisan 1920’de İtalya’nın Sanremo kentinde düzenlenen konferansta Suriye’nin Fransa’nın Mandası olması kabul edildi. Manda terimi ‘to mandate’ yani denetim yetkisi ve görevi ayrıca sorumlu ve garantör olmak’ manasındadır. Bu manda bizim Manda yani Camus hayvanla karıştırılmasın. Bizim Manda süt verirken Fransa mandası sütümüzle birlikte hayvanımızı da alıp götüren........

© Aydınlık