Tarımsal don olayı; hava sıcaklığının suyun donma noktasının altına düşmesi sonucunda bitkilerin sürgün, tomurcuk, çiçek ve körpe meyve gibi duyarlı kısımlarının donmasıdır. Bitki hücrelerinin içindeki su donarak buz haline geldiğinde hacmi genişler ve hücre duvarlarını parçalar. Meyve ağaçlarının çiçeklenme ve meyve tutma dönemi en hassas oldukları dönemdir. Sebze fideleri de dondan zarar görür. İlkbaharın geç donları büyük zarara yol açar. Sonbahardaki erken donlar da hasat edilmemiş olan ürünlere zarar verdiği için tehlikelidir.

Güneş ışıklarıyla gündüz ısınan dünyamızdan, geceleyin ışınım yoluyla uzaya ısı yayılır. Bulutlu günlerde bulut tabakası bir tavan işlevi görerek ısı kaybını azaltır. Gökyüzünün açık (bulutsuz) olduğu günlerde ısı kaybı çok olur. Don olayı açık havalı soğuk günlerde gerçekleşir. Rüzgâr, sıcak ve soğuk havayı birbirine karıştırdığı için rüzgârlı havada da don olmaz.

Soğuk havanın yoğunluğu sıcak havadan fazladır. Yani aynı hacimdeki soğuk hava sıcak havadan daha ağırdır. Örneğin deniz seviyesinde ve normal atmosfer basıncında 1 metre küp kuru havanın ağırlığı 20 santigrat derecede 1204 gram iken, sıfır derecede 1293 grama çıkmakta, -10 derecede ise 1342 grama yükselmektedir. Sıcaklıkta 5 derece azalma olduğunda bir metreküp havanın ağırlığı 20 gramdan fazla artmaktadır. Bu değerler hava basıncı ve nem oranına göre de değişmektedir.

Azot, oksijen, su buharı gibi gazlardan oluşan hava bir akışkan olup tıpkı su gibi davranış gösterir. Soğuk hava yer çekimi etkisiyle yamaçlardan akarak, çukur ve düz alanlarda birikip gözle görülmez bir göl oluşturur. Daha ağır olan soğuk hava altta yer alır ve eriştiği yüksekliğe kadar etkili olur. Eskiden alçak terbiye edilen asmalarla kurulan........

© Aydınlık