Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Psikoloji Bölümü Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. M. Hakan Türkçapar, Cambridge Sözlüğü’nün yılın kelimesi olarak seçtiği “parasosyal” kavramının anlamını ve parasosyal ilişkilerin bireyler üzerindeki etkilerini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Parasosyal kavramı 1956'da ABD'li iki sosyolog Richard Wohl ve Donald Horton’un "para" ve "social" sözcüklerini birleştirerek oluşturdukları bir sözcüktür. "Para-" ön eki; "yanında, yakınında, ona karşı, onun tersine" anlamlarına gelen Yunanca "παρά"dan gelir. Günümüzde İngilizce ve Fransızca gibi çağdaş dillerde, "normal ve doğalın dışında" veya "benzer ya da yardımcı" anlamlarını verir.

Parasosyal terimi ilişki için kullanıldığında tek taraflı ilişki anlamında kullanılan bir adlandırma olarak ortaya çıktı. Örneğin, ünlü biriyle onun aslında hiç tanımadığı hayranları ya da kitlesi arasındaki ilişki gibi bir ilişkiyi tanımlıyordu. Bu tür parasosyal ilişkiler her ne kadar "tek taraflı" olsa da muhatabı olan kişilere sanki karşılıklıymış gibi hissettirebilir. Bu, tek taraflı ilişkilerin en patolojik formu olan, kişinin kendisini aslında hiç tanımayan yüksek statülü birinin ona kesin biçimde aşık olduğuna dair sanrısal bir inanç yaşadığı bir psikiyatrik rahatsızlık olan "De Clerambault" sendromudur.

Günümüzde sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla sözcük artık anlamını daha da genişleterek insan yaşamında çok daha büyük yer kaplayan tek taraflı ilişkileri de anlatır hale geldi. Artık tek yanlı ilişkilerimizin büyük bölümü sanal dünya üzerinden oluşmaya ve yaşanmaya başladı. Bu anlamda Cambridge Sözlüğü’nün yılın kelimesi olarak “parasosyal” kelimesini seçmesi, sosyal medya ve dijital dünya egemenliğini yansıtmak açısından çok uygun bir seçim oldu. Parasosyal sözcüğünün, bu yeni çağla beraber ortaya çıkan yeni “parasosyal” ilişki türlerinin, insan ilişkilerine ve psikolojik sağlığına olan etkilerine dikkat çekmek için öne çıkması yararlı olacaktır. Günümüzde hiçbir çağda olmadığı kadar kişi birebir tanışıklığı olmadığı ve hatta büyük ihtimalle hiçbir zaman da olamayacağı insanların hayatlarını nasıl yaşadıkları, kimlerle görüştükleri, günlük rutinleri ve ev düzenleri gibi birçok kişisel bilgiyi düzenli olarak takip ediyorlar.

Sosyal medyanın yaygınlaşması ve gerçek ilişkiler yerine "online" veya sanal dünyanın egemen hale gelmesiyle, özel hayatı da kapsayan kişisel alanımız giderek silikleşerek kamusal alanla birleşmiş........

© Anadolu Ajansı Analiz