Türk-Alman Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Elif Nuroğlu, kritik mineraller üzerinden şekillenen ABD-Çin rekabetini, kritik minerallerin önemini ve küresel tedarik risklerini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Yeşil ve dijital dönüşümün hızlanmasıyla birlikte kritik mineraller, küresel ekonominin en stratejik girdileri haline geldi. Uluslararası raporlar ve son zamanlarda yaşanan devletler arası gelişmeler bu minerallerin modern enerji ve teknoloji altyapıları için vazgeçilmez nitelikte olduğunu açıkça ortaya koyuyor. Bu nedenle kritik mineraller, 21. yüzyılın yeni petrolü olarak tanımlanırken, tedarik zincirindeki kırılganlıklar jeopolitik rekabeti derinleştiriyor. Küresel ekonominin düşük karbonlu sistemlere geçiş hızı arttıkça, bu minerallere yönelik talep yükseliyor ve tedarik zinciri riskleri daha fazla görünür hale geliyor.

Kritik mineral rezervleri ve üretimi dünya genelinde az sayıda ülkede yoğunlaşmış durumda. Bu tablo, enerji dönüşümünün geleceğinin siyasi istikrarsızlık, ihracat kısıtlamaları ve piyasa manipülasyonları gibi faktörlere açık olduğunu bariz şekilde gösteriyor. Arz bu kadar dar bir coğrafi çerçevede yoğunlaştığında, küresel tedarik zinciri tek bir siyasi veya jeopolitik sorunla tehlike altına girebiliyor. Batarya teknolojilerinin hızla yayıldığı bir dönemde kritik minerallerin fiyatlarındaki sert yükselişler, bu kırılganlığın ne kadar derin olduğunu gösteriyor. Nitekim uluslararası enerji ajanslarının son değerlendirmeleri de yüzde 5,5’lik yıllık üretim artışına rağmen arz güvenliği riskinin her geçen gün büyüdüğünü gösteriyor.

Kritik mineraller geniş bir kategori oluştururken, nadir toprak elementleri (REE) (rare earth elements) bu kategorinin daha stratejik bir alt bölümünü temsil ediyor. REE’ler bataryadan ziyade yüksek teknoloji ve savunma sanayisi için kritik önem taşıyor. Bu elementler modern savunma teknolojilerinin temel bileşenleri oldukları için çok kıymetli. Bu nedenle nadir elementlerin üretimi ve işlenmesi, kritik minerallerden daha yüksek bir jeopolitik kırılganlık unsuru oluşturuyor. Küresel REE rezervlerinin yaklaşık yüzde 40’ı ve üretimin yüzde 69’u Çin’de bulunuyor. Üstelik asıl avantaj sadece rezervlerde değil; nadir elementlerin ayrıştırılması ve rafine edilmesi gibi son derece........

© Anadolu Ajansı Analiz