Mardin Artuklu Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Doç. Dr. Necmettin Acar, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada, Grönland ve Ukrayna üzerindeki planlarını ve dış politikada çıkar gruplarının etkisini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Dış politika yapım süreçleri, hem akademik hem de siyasi açıdan yüksek ilgi uyandıran konular arasında yer alır. Ana akım yaklaşımlar, dış politikanın oluşumunda parlamento, askeri ve sivil bürokrasi ile hükümetlerin belirleyici aktörler olduğunu varsayar. Bu yaklaşımın doğal sonucu, ülke içindeki çıkar gruplarının veya bireylerin dış politika oluşum süreçleri üzerindeki etkisinin son derece sınırlı olduğudur.

Ancak Trump'ın ikinci başkanlık döneminin başlamasıyla bu hakim anlayışa yönelik ciddi sorgulamalar gündeme gelmeye başladı. Trump'ın yemin töreninde küresel şirketlerin üst düzey yöneticilerinin tam kadro halinde hazır bulunması ve kabinede iş dünyasının önemli isimlerine yer vermesi, büyük şirketlerin çıkarları ile Trump'ın dış politikadaki olağan dışı olarak tanımlanabilecek yönelimleri arasında anlamlı bağ olup olmadığı sorusunu gündeme getirdi.

Bu yazının amacı, ABD dış politikasında son dönemde görülen olağan dışı eğilimleri analiz etmektir. Yazının temel iddiası, Trump yönetiminin dış politika kararlarının, onu destekleyen şirketler ve çıkar gruplarının menfaatleriyle güçlü paralellik taşıdığıdır. Bu iddia, Trump'ın Kanada, Grönland ve Ukrayna politikaları üzerinden ele alınarak desteklenecektir.

Uluslararası ilişkilerdeki ana akım yaklaşımlar, devletin dış politikasını ulusal çıkar ekseninde şekillenen bir süreç olarak ele alır. Bu bakış açısına göre dış politika kararları, rasyonel temellere dayanır ve temel amacı ulusal çıkarı maksimize etmektir. Bu doğrultuda demokratik ülkelerde kritik dış politika kararlarının yönetim, elitler ve halk arasında belirli uzlaşı çerçevesinde şekillenmesi beklenir.

Her ne kadar üzerinde uzlaşılmış tek bir tanımı olmasa da ulusal çıkarı genel olarak devletin ve onu oluşturan tüm unsurların menfaatlerinin bileşkesi olarak kabul edebiliriz. Bu anlayış çerçevesinde demokratik ülkelerde dış politika yapım sürecinin belirli bir zümrenin ya da dar çıkar gruplarının menfaat hesaplarının ötesinde, devletin genel ulusal çıkarları doğrultusunda şekillenmesi........

© Anadolu Ajansı Analiz