Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Osman Karaoğlu, UCM’nin yakalama kararı çerçevesinde Netanyahu’nun Macaristan ziyaretini ve uygulanan çifte standardı AA Analiz için kaleme aldı.

***

7 Ekim 2023’ten bu yana devam eden Gazze krizi bir yandan uluslararası hukuk tartışmalarını tekrar alevlendirirken diğer yandan Avrupa ülkelerinin çifte standardını yeniden gün yüzüne çıkarmıştır. Hatırlanacağı üzere Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) önünde görülen Filistin soruşturmasıyla ilgili olarak I. Ön Yargılama Dairesi 21 Kasım 2024’te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve birkaç kişi hakkında yakalama emrine hükmetti. Bu tarihten sonra UCM’yi kuran Roma Statüsü'ne taraf 125 devletin hangi yönde hareket etmesi gerektiği ise tartışma konusu oldu. Zira bazı devletler UCM’nin kararına saygı duyacaklarını ve uygulayacaklarını açıklarken bazı devletler ise devlet başkanlarının yargı bağışıklığına ilişkin uluslararası hukuk kuralı ile UCM kararının çeliştiğini ileri sürdü. Bu devletlere göre, İsrail Roma Statüsü'ne taraf olmadığından İsrail Başbakanı’nın da yargı bağışıklığı devam etmektedir.

Bu durum bazı taraf devletlerin UCM'nin kararını uygulamayacağı şüphesini doğurdu. Yakalama emrinin açıklanmasının hemen ardından en radikal çıkış ise Macaristan Başbakanı Viktor Orban’dan geldi. 22 Kasım 2024 tarihinde yaptığı açıklamada Orban, UCM’nin devam eden bir uyuşmazlığa müdahil olduğunu ve yakalama emrinin kabul edilemez olduğunu ifade etti ve Netanyahu’yu Macaristan’a davet etti. Yaptığı açıklama ile Netanyahu’ya yakalanmayacağı garantisi veren Orban esasen bu açıklaması ile Roma Statüsü yükümlülüklerine de aykırı davrandı.

Zira UCM’nin kurucu antlaşması olan Roma Statüsü'ne taraf olan 125 devlet, Statü’nün 27. maddesine de rıza göstermişlerdir. Bu anlamda Statü’nün 27. maddesine göre, normalde yargı bağışıklığından istifade eden devlet başkanı, hükümet başkanı ya da dışişleri bakanı gibi üst düzey yetkililer UCM yükümlülükleri karşısında bağışıklık iddiasında bulunamayacaktır. Aşağıda izah ettiğimiz Putin kararında görüleceği üzere UCM, hakkında yakalama emri verilen kişinin devletinin Statü’ye taraf olmasının ya da olmamasının durumu değiştirmediğini ifade etmiştir.

Netanyahu'nun beklenen Macaristan ziyareti 3 Nisan 2025 tarihinde gerçekleşti. Macaristan Başbakanı aynı gün Roma Statüsü'nden çekileceklerini açıkladı. Ancak belirtmek gerekir ki sadece açıklama ile Roma Statüsü'nden çekilmek mümkün değildir. Zira Statünün 127. maddesi çekilmenin usulünü düzenlemektedir. Bu maddeye göre, bir taraf devlet statüden çekilmek istiyorsa Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri’ne çekilmeye........

© Anadolu Ajansı Analiz