Tarih boyunca farklı dönemlerde ve yerlerde yaşamış düşünürler, din alimleri ve bilge kabul edilen yöneticiler yaşadıkları toplumun sorunlarına çeşitli çözümler aramışlardır. Birçoğu da kendilerinden önce gelen düşünürlerin yolundan gitmişler ve o düşüncenin tebliğ edeni olmuşlardır.

Bu düşünürlerden birisi de Tunuslu İslam düşünürü ve devlet adamı İbni Haldun’dur. İbni Haldun, aynı zamanda tarih, siyaset bilimi, sosyoloji, iktisat, uluslararası ilişkiler gibi alanlarda yapmış olduğu çalışmalar ve düşünceleri ile tanınmıştır.

“İbn-i Haldun'dan Yöneticilere Öğütler” başlığı ile yayınlanan görüşleri aradan bunca yıl geçmesine rağmen geçerliliğini korumaktadır. Ne yazık ki, altın değerindeki bu görüşler, birkaç istisna hariç, İslam dünyasında hiçbir zaman uygulama alanı bulamamıştır.

Emperyal devletlerin kuklası haline gelmiş lider ve yöneticiler kişisel ikbal ve çıkarları uğruna yönettikleri halkı özgür bireyler olarak görmemiş, her dediklerini yapan kul haline getirmişlerdir.

İbni Haldun, bir toplumun çöküşünün belirtileri olarak; toplumda dayanışmanın yok olmasını, üretimin zayıflamasını, tüketim çılgınlığını, fiyat ve vergilerin artmasını, devlet yönetiminde liyakatin kaybolmasını, adaletsizliğin ve kayırmacılığın artmasını, umutların kırılmasını, karamsarlığın hâkim olmasını ve göçün hızlanmasını gösterir.

Gerçekten de toplumda dayanışma kalmamış, dayanışma duygusu yitirildiği........

© Akdeniz Gerçek