Besarabya, 15. yüzyıldan itibaren Boğdan (Moldova) Prensliği sınırları içindeydi. Boğdan, 1476'dan itibaren Osmanlı’ya tâbi bir voyvodalık hâline geldi. Bu durum 19. yüzyıla dek sürdü. Dolayısıyla Besarabya da dolaylı Osmanlı hâkimiyetinde kaldı. Osmanlı belgelerinde Gagauzlar adıyla sıkça geçmezler. Ancak; Hristiyan Ortodoks Türkler, Rum milletinden Türkçe konuşanlar ya da “eski Müslüman – yeni kâfir” gibi tanımlar kullanıldığına dair bazı araştırmalarda işaretler vardır.

Osmanlı, dini kimliği etnik kimlikten önceleyen bir sistem (millet sistemi) kullandığı için: Gagauzlar Rum milleti (Ortodoks Hristiyanlar) içinde sınıflandırılmıştır. Ancak dil bakımından Türkçe konuşmaları dikkat çekmiştir. Bazı Osmanlı seyyahları Gagauzlardan söz ederken: Dilleri Türkçedir ama kiliseleri vardır. Kıpçak lisanına yakın konuşurlar, gibi ifadeler kullanmıştırlar.

Osmanlı Gagauzları Türk mü biliyordu?

Osmanlı Anadolu Türkünü küçümsedi. Devşirmelere yol verdi. Osmanlı resmi tanımlamada Gagauzları “millet-i Rum” olarak tanımladı. Osmanlı yönetimi için din birincil kimlik göstergesidir. Bu nedenle :Gagauzlar Ortodoks Hristiyan oldukları için Rum milleti kapsamına alındılar. Ancak özellikle yerel yöneticiler ve askerî raporlarda: Türkçe konuşan Ortodokslar olarak ayrıma uğramışlardır. Bu durum, Balkanlar’daki Pomaklar, Karamanlılar ve Gürcü........

© Akdeniz Gerçek