TAMAR GÜRCİYAN

14 Şubat Sevgililer Günü yaklaşırken, geçen haftalarda Parrhesia Kolektifi olarak Radyo Agos’ta konu ettiğimiz Diyarnıntaraç ve Surp Sarkis yortularını yazıya dökmek istedim. Bu sene Diyarnıntaraç 14 Şubat’ta, Surp Sarkis Yortusu ise 15 Şubat’ta kutlanacak. Bu bayramlar Aziz Valentine’le ilişkilendirilebilir mi bilmiyorum ama Ermeniler için bu günlerin umut, bereket, evlilik ve arınmanın yanı sıra, toprak ve ekinle bağdaştırılabilecek anlamları da bulunuyor.

Diyarnıntaraç, Ermeni Kilisesi için İsa’nın kırk günlükken tapınağa getirilişini temsil eder. Bu bayram farklı yörelerde ‘Molorod’ (Malatya), ‘Meled’ (Harput), ‘Derindas’ (Amasya, Harput), ‘Derindes’ gibi isimlerle anılır. Bayramın kökenlerinin eski pagan inanışlarına dayandığı ve Mihr yani güneş ve ateş tanrısıyla bağları olabildiği düşünülür. Zaten bu bayramın en ilgi çekici geleneklerinden biri ateş yakılması ve ateşin arındırıcı gücüne olan inançtır. Derindes ateşi yakıldığında, bunun iklimde ılımanlık, tarlalarda verim, mahsul bolluğu ve yeni evli çiftlere kutsama getireceğine inanılır.

Sasun bölgesinde çocuklar Derindes’i, “Derindes, Şubat yarılandı, hasadımız ve harmanımız yarılandı” diye bağırarak kutlarlardı. Erkekler, damda dal ve yaprakları yığarak ateşin yakılması için pederi beklerdi. Ayinden sonra peder ve muganniler ilahiler okuyarak gelirdi; ‘Antasdan’ ilahisi okunurdu. Bugün hâlâ bu ilahi kiliselerde okunur. Antasdan, ekinlerin ve toprakların kutsanması, hasadın bereketli ve verimli olması, dünyanın dört bir yanında barışın hükmetmesi........

© Agos