Demokrasi kavramını ilk olarak Antik Yunanlılar M.Ö. 500 yıllarında Yunan literatürünü kullanarak ortaya atmış ve bu kavram günümüze kadar gelmiştir. Antik Yunanlılarda demokrasi, diktatörlük ve tiranlığa karşı halkın kendi kendini yönetebileceği anlayışından ortaya çıkmıştır.

Yunan literatüründen gelen demokrasi ifadesindeki “demos”, halkı ifade ederken “kratos” ise hükmetmek, idare etmek anlamına gelmektedir. Günümüzde kelime anlamından hareketle genelde en yaygın biçimi ile “halkın kendi kendini yönetmesi” olarak tanımlanır. İlk örnekleri Yunan polis devletlerinde görülmüştür. Bugün yeryüzündeki en ortak ve meşru görülen yönetim şekli demokrasidir. Bu, ülke yönetiminde söz sahibi olmak adına sıradan vatandaşların artan istekleri doğrultusunda ortaya çıkmış bir siyasal sistemdir. Demokrasi; halkı, onun iradesine bağlı olarak hükümdar ve kanun koyucu kılmaktadır. Halk iradesi nasıl ortaya çıkar? Bunun için yurttaşların çoğunluğunun veya tümünün iradesinin aynı yönde olması mı aranmalıdır? Demokrasi eşitliği mi liyakati mı esas alır? Seçimle iktidara geldiklerini dolayısıyla demokratik yönetime sahip olduklarını savunan Saddam Hüseyin, Hüsnü Mübarek ve Beşar Esad yönetimleri de demokrasi olarak kabul edilebilir mi? Veya seçme ve seçilme hakkını kullanmak bir yerin demokrasi olması için yeterli midir? Düzenli ve özgür seçimlerin yanı sıra erkler ayrılığı, hukuk devleti, düşünce ve ifade özgürlüğü, sivil toplumun katılımı ve özgür medya demokrasi için neyi ifade eder? Sorularına verilen cevaplar farklı demokrasi modellerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Demokrasi halkın egemenliğini ve halkın yönetimini ifade eder. Halkın yönetiminden ise temel siyasi kararları almak ve bunları uygulamak anlaşılmaktadır. Oysa halklar günümüzde bu kararları ve uygulamalarını bizzat kendileri yapmazlar. Bunun yerine bu karar alma ve alınan kararların uygulanmasını seçtikleri temsilciler yoluyla gerçekleştirirler. Günümüzde bu dolaylı (temsili) demokrasi olarak ifade edilmektedir.

Temsili demokrasi: Millete ait olan egemenliğin, milletin düzenli olarak belirli periyotlar için seçtiği temsilciler aracılığı ile kullanıldığı demokrasi türüdür. Temsili demokraside seçim temel araçtır. Her ne kadar seçmen ile temsilci arasındaki bağ seçimden seçime kurulmakta ise de dilekçe hakkı gibi usullerle vatandaşın yönetime katılımı sağlanmaya çalışılmaktadır. Temsil kavramının kökenine baktığımızda demokratik yönetimlerde değil; aksine Orta Çağ’daki demokratik olmayan monarşik yönetimlerin ekonomi ve savaş politikaları için oluşturdukları bir sistem olarak ortaya çıktığı görülmektedir.

Çoğu düşünür tarafından 18. yüzyılda büyük ölçekli modern devletlerin demokrasi için tek şansı olarak nitelendirilen temsil kurumu, aslında antidemokratik yönetimler tarafından oluşturulmuştur ve kökenini feodal hukuk oluşturmaktadır. Bu bağlamda, temsil kurumu orta çağda vergi ödenmesi, ordu kurulması ve kanunların yapılması için yüksek rütbeli din adamlarının ve halkın üst sınıfına mensup bazı yurttaşların olurunu almak için temsilcilerin seçilmeye başlamasıyla gelişen bir kurum olarak karşımıza çıkmaktadır.

Temsili demokrasi milli egemenlik teorisine dayanmaktadır. Temsilci, tüm milletin temsilcisi konumundadır. Temsili demokrasilerde temsiliyet mekanizmasının gerçekleşerek çalışabilmesi için günümüzde siyasi partiler aracılık etmektedir. Temsili demokraside temel araç seçimdir. Burada temsilci ile seçmen arasındaki ilişki sadece seçimlerde kurulsa da bazı yöntemlerle halkın egemenliğe iştirakinin sağlanmaya çalışıldığı görülmektedir. Milli egemenlik kuramına dayanan temsili demokrasi de halk adına seçilen temsilci, sadece seçildiği yörenin değil, tüm vatandaşın temsilcisi konumundadır. Ancak gerek vekillerin tam olarak halkın düşünce ve taleplerini yansıtmaması, gerekse seçimlerdeki yanlış yönlendirme nedeniyle amaç dışı sonuçlar ortaya çıkabilmektedirler.

Demokrasi, ‘halk’ ve ‘yönetim’ terimlerinin herhangi bir apaçık anlamıyla halkın fiilen yönettiği anlamına gelemez. Demokrasi, yalnızca halkın kendilerini yönetecek adamları kabul etme veya reddetme fırsatına sahip olması anlamına gelir. Temsili demokrasi günümüzde de uygulanan bir demokrasi modelidir. Halk seçtiği temsilciler aracılığıyla iradesini ortaya koyar. Halk egemenliğin sahibidir. Ancak halk iradeyi bizzat yerine getirmez. Halkın sahip olduğu bütün hakları onun adına temsilcileri kullanmaktadır.

Temsili demokraside vatandaştan beklenenler epeyce sınırlıdır, seçimlerde oy kullanarak kendi adına siyasal gücü kullananları belirlemek ve o siyasal gücün belirlediği kurallar içinde yaşamaktır. Yurttaşlar, iktidarın........

© Adil Medya