Rusya'y Ukrayna'ya saldrmak sebebiyle revizyonist g olmakla sulayan ABD'nin kendisi de Grnland'a ynelik benzer bir srecin sinyalini vermekten ekinmiyor. Putin nasl kamuoyu nne kp Ukrayna'nn var olmadn saatlerce anlatmsa, Trump da kamuoyu nnde Grnlandllarn nasl ABD vatanda olmak iin yanp tututuunu anlatyor.

Prof. Dr. Nurin Ateolu Gney / Milli stihbarat Akademisi

ABD'nin seilmi Bakan Donald Trump grevi teslim almadan nce, Kuzey Kutbu'nda yer alan ve Danimarka'ya bal byk lde zerk bir blge olan Grnland'n yani Dnya'nn en byk adasnn kontroln ele geirmek istediini ak ak ilan etti. Bu durum bata NATO'nun Almanya ve Fransa gibi nde gelen mttefiklerinin ciddi tepkisine sebep oldu. Danimarka dolaysyla AB yesi olarak kabul edilen Grnland'a ynelik bu Amerikan k doal olarak Birlik tarafndan da eletirildi. Ve nitekim Brksel hemen Grnland'n/Danimarka'nn arkasnda durduunu yapt bir aklamayla dile getirdi. Bilindii gibi, ABD tarafndan Grnland'n satn alnmas fikri Trump iin yeni bir ey deil, ilk kez 2019 senesinde ABD Bakan olarak bu dncesini dile getirmi ancak o zaman bu giriimi sonusuz kalmt. Bu sefer, iktidara olduka gl bir ekilde gelen ve ABD'nin stnlne dayanan bir politika izlemekte karal olan Trump, sz konusu Grnland olduunda Danimarka'nn teklifini reddetmesine karlk ekonomik ve askeri g kullanma tehdidinde bulundu. Amerikan Bakan Trump'un bu olduka cretkr ve saldrgan tutumuna karlk Danimarkal ve Avrupal yetkililer ise, Grnland'n satlk olmadn ve toprak btnlnn korunmasnn art olduunu syleyerek Bakann teklifini annda reddetti. Bu noktada, unu sorabiliriz: ABD nere? Grnland nere? Hani Trump, dnyadaki Amerikan varln azaltmak istiyordu. Neden bugn evrede kontrol konusunda ABD'yi ok zorlamayacak o kadar yer varken, Trump yolunu Grnland'a drp, iki NATO mttefikini kar karya getirmeyi tercih etti. Tabii ki, bu sorunun birden ok cevab var.

Trump Grnland' neden istiyor?

ABD Bakan Trump'n Grnland' birden ok ama hepsi stratejik sebeple istedii bir sr deil. Ada'nn Trump iin bir nemi, sahip olduu ve eriyen buzlar nedeniyle ortaya kan doal kaynaklaryla ilgili. 2023 ylnda yaplan bir anket, Avrupa Komisyonu tarafndan "kritik hammadde" olarak kabul edilen 34 mineralden 25'inin Grnland'da bulunduunu gstermiti. Bunlar, grafit ve lityum gibi pillerde kullanlan malzemeler ile elektrikli aralarda ve rzgr trbinlerinde kullanlan nadir toprak elementlerini iermekte. Bugn, Grnland'ta, evresel nedenlerle petrol ve doal gazn karlmas yasakland iin Grnland ekonomisi, ihracatn yzde 95'inden fazlasn oluturan balkla ve kamu btesinin kabaca yarsn karlayan Danimarka'dan gelen yllk sbvansiyonlara baml hale gelmi durumda. Toplamda, Danimarka Grnland'a her yl 1 milyar dolarn biraz altnda veya 57.000 sakininin her biri iin 17.500 dolar harcyor. Avrupa deerli minerallerinin yaklak yzde 74'ne sahip bir yer iin mtevazi bir rakam da saylabilir zaten bu nedenle Trump, Grnlandllarn ABD'nin paras olmaya hayr demeyeceklerini dnyor. Sadece Trump 2.0 deil, Alaska 2.0 hikayesine de buyurun.

Bilindii gibi, Grnland, uzun bir sre koloni olarak yaamn srdrd. Bugn ise, Danimarka krall altnda yar egemen/zerk bir blge olarak Danimarka tarafndan kontrol edilmekte. Ada Danimarka anayasasna tabidir ve adann yasal statsnde yaplacak herhangi bir deiiklik iin bir anayasa deiiklii gerekmektedir. 2009 ylnda adaya, referandum yoluyla Danimarka'dan bamszlk ilan etme hakk da dahil olmak zere geni bir zerklik verilmiti. Trump'n aday satn alma ynndeki ifadeleri karsnda, Grnland Babakan Mute Egede, defalarca adann satlk olmadn ve geleceklerine karar verme hakknn halk iradesine bal olduunu sylemitir. Elbette mesele siyaset felsefesi ve hukukun egemenlik/halk iradesi boyutuna indirgenirse mevzu basit. Ama u anda Grnland'a bir talip var, Grnland halkna dnyann en gl ve zengin lkesinin paras olmas iin sesleniyor. Avrupalln Amerikan deerleri ile deitirilmesi Grnland halknn karar olacak. Bu ada iin kk Amerika olmak mmkn yani. Bu tercihe Kopenhag direnirse halk iradesine direnmi mi olacak ya da ABD basksyla kar karya Rusya tehlikesi........

© Açık Görüş