Nevruz, Osmanl kltrnde yksek tabakada kutlanan bir bayramd. yle ki nevruz adyla bir musiki makam, nevruziye denen bir edeb tr ve nevruz adnda lezzetli bir macun eidi vard. Mneccimba, nevruz gn padiaha yeni yl takvimini sunar, bahiini de alrd.

Prof. Dr. Mustafa ztrk / Mardin Artuklu niversitesi

Gne, her yl baharn ilk gn ve haftasnda, Kuzey Yarmkre'ye daha fazla s vermeye balad iin bu kuakta yaayan halklar, bu zel gn yeniden douun sembol olarak binlerce yldan bu yana cokuyla kutlamaktadr. Orta Asya'dan Orta Dou'ya, ran'dan Kafkaslara ve Anadolu'dan Balkanlara ok geni bir corafyada kutlanan Nevruz, 2009 ylnda UNESCO

Var olu anlatlarnda Nevruz

Tabiatn uykusundan uyand, dolaysyla da remenin balangc saylan 21 Mart tarihi, tarm ve hayvancla bal toplumlarn kltrnde ylba olarak kabul edilmitir. Buna bal olarak Gne'in topra ve yaam stmaya balad, zorlu geen bir karakn geride brakld, baharn ve bereketin gelii anlamna gelen Nevruz, birbirinden farkl kavimlerin var olularn vazeden destan ve efsane gibi mitolojik anlatlarn ana malzemesi hline gelmitir.

Trklerde Nevruz

Trkiye'de Nevruz'un Trk kltrnn bir esi olarak grlp kutlamalara konu edilmeye balanmasnn gemii ok eskilere dayanmaz. 90'l yllara kadar Trkiye'deki Trkler arasnda ok kstl muhitlerde kutlanan Nevruz, PKK tarafndan politik bir argmana dntrlmesi zerine, "kar bir hamle" biiminde nemsenmeye baland. zerinde durulduka anlald ki Trkler dier kavimler gibi binlerce yldr bahar cokusunu kutlamaktaydlar. Hatta in kaynaklarnda M. 3. yzylda Hunlarn bahar enlikleri dzenledikleri anlald.

Orta Asya'daki Trk topluluklar arasnda teden beri daha canl ve daha grkemli bir gelenek olan Nevruz, Trklerin Ergenekon'dan k gn olarak kabul edilir. Destana gre, dik yamal dalarla evrili bir vadide 400 yl boyunca mahpus kalan Trkler, dan demir ksmn eriterek bir k yolu bulurlar. Esaretten kurtulduklar bu gnn 21 Mart olduuna inanlr.

SSCB tahakkmnde yaayan Orta Asya Trk topluluklar, yasaklamalardan dolay uzun sre boyunca Nevruz kutlamalarndan men edilmitiler, kstl ortamlarda sade bir ekilde kutlama yapmaktaydlar. Sovyetlerin dalmasnn ardndan durum tersine dnm, Trk topluluklar Nevruzu mill kimlik insnda nemli bir ara olarak grm ve bu gn resm bayrama dntrmlerdir.

Gnmzde Kazaklar, Nevruzda en gzel elbiselerini giyerek ve bahar temizlii yaparak Nevruz'u karlarlar. Azerbaycan'da Nevruz gn srer. Ahir ersenbe adn verdikleri ikinci gnde suya yzk atma oyunu oynarlar. Trkmenler, Nevruzda birbirinden lezzetli yemekler hazrlar ve sofrada ne kadar ok eit olursa Nevruz'un o kadar ans getireceine inanrlar. zbeklerin kutlamalar bir hafta srer. Bir festival dzenleyerek Nevruz'a giren Krgzlar, "Nooruz kc" adnda zel bir yemek piirirler.

"Semeni gertme" gelenei, gerek Idr gibi baz Anadolu ehirlerinde ve gerek baz Trk cumhuriyetlerde zenle yerine getirilen Nevruz ritellerindendir. "Yaam otu" da denilen bu ritelde, tarmda bereketli bir yl dileiyle, Nevruz'dan nce rengarenk kaplarda arpa, buday, msr ve nohut gibi bakliyatlar........

© Açık Görüş