Belki ou romann bile haberdar olmad bir gndr 8 Nisan. Birlikte yaadklar toplumlarn tekisi olan romanlarn karlatklar sorunlara farkndaln oluturulmaya alld ve Roman kltrnn yd edilmesinin amaland bir gndr.

Prof. Dr. Mustafa ztrk / Mardin Artuklu niversitesi

Bir aratrmaya gre lkemizde krktan fazla millet varm. Bunlardan birisi de "buuk millet" olarak tabir edilen Romanlar. Pahada yarm insan sayldklar iin byle denmi olmal. Bu tr ifdelere "pejoratif" sylem deniyor; bu, aalayc anlamna geliyor.

Yeryznn en hor grlm topluluudur Romanlar. Miladi 5. yzylda Hindistan'dan karak oradan tm dnyaya yaylan Romanlar, temas ettikleri corafyalarn istenmeyen davetsiz misafirleri olmu hep. Sosyal dlanma, damgalanma, sembolik iddet, tekiletirilme, soyutlanma, srgn, zorla yerletirilme ve asimilasyon gibi olumsuzluklarn nde gelen nesneleri olmular. Gebelikleri, bohem yaamlar ve fiziksel zellikleriyle marjinal ve hercaidirler. Renkli, byleyici ve en akrak yaratllar merakla karlanrken, bir yandan da kukuya meze olmular, uursuzlukla sulanmlardr. Yaadklar meknlar, yedikleri yiyecekler ve hatta bedenleri ve ruhlar bile kirli kabul edilmitir.

Esmer tenleri, renkli giyimleri, alp oynamaya dknlkleri ve kendine zg meslekleriyle btn corafyalarn tekisi olan Romanlar, aalanmaya en msait gnah keileridir. Bunda halk arasnda anlatlagelen sylencelerin de nemli bir rol var kukusuz:

Hz. brahim, Nemrut ve avanelerince atee atlacak olduunda her ne olduysa mancnk i grmemi. Bunun zerine Cin ve Gan adl kardelere ensest iler yaptrrlar; yani iyilii uzaklatrp ktl artrrlar. Bylece bu gnah ve ktln etkisiyle melekler oradan uzaklar, mancnk da almaya balar. Hristiyan sylencelerinden birine gre, Hz. sa'nn armha gerilmesinde kullanlan iviler demircilikleriyle mehur ingeneler tarafndan imal edilmitir. Bir sylence de Hindulardan; Hindu tanrsna adanm kutsal bir kurban yedikleri iin ingenelerin lanetlendiklerine inanlr.

Romanlarn, Hitler ve sadk yaveri Himmler'den yana da bahtlar karadr. Romanlar, toplumdan ayklanmas gereken muzr unsurlar olarak kabul eden Naziler, toplayabildikleri ne kadar Roman varsa hepsini toplama kampna yollamlar, ardndan o mehur gaz odalarnda kymdan geirmilerdir. Fakat ne var ki, gnmzn egemen tarih yazclar, Nazilerin Yahudi soykrmn dillere pelesenk edip bu maduriyeti, onlarn torunlarnn bugn Orta Dou'yu kocaman bir ineli fya evirmi olmalarna mazeret olarak gsterirken, Nazilerin ayn ekilde yaptklar Roman soykrmn azlarna almay bile pek dnmezler.

simlerden isim been: Roman, ingene, Zngaro, Gypsy ...

Tarihin hibir dneminde birlik ve dirlik kuramam olan Romanlara verilen isimler, saysal olarak bir hayli bereketli olsa da anldklar bu isimlerden hibirini kendileri tercih etmemitir aslnda. Gittikleri lkelerde temas kurduklar milletler kendi zihinsel arka planlarna gre neyi uygun grmse yle arlmlar. Mesela talyanca gibi baz Avrupa dillerinde, Romanlar yaadklar ahaliden daima daha koyu renkli ve yaz olduklar iin onlara zingaro/zingari ismi yaktrlm. Malum olduu zere zeng, pas ve siyah anlamlarna gelir. Esmerliin baz batl inanlarda gnahla ilikilendirildiini de bu arada hatrlayalm. ingeneler iin kullanlan........

© Açık Görüş