Devlet Baheli'nin niyeti, Lozan Antlamas'na bal kalmakla birlikte, bu antlamann taraflara ykledii artlarn ihlal edilmesine dikkat ekmektir. Lozan ve Paris Antlamalar'na gre Ege Adalar'nn bir ksm gayri askeri statde braklmtr. Ancak Yunanistan, bu staty ihlal ederek adalar silahlandrm ve Lozan Antlamas'na aykr bir tutum sergilemitir.

Prof. Dr. smail ahin/ Uluslararas Kriz Aratrmalar (USKAM) Bakan

Oniki Ada, Ege Denizi'nin (Adalar Denizi) gneydou kesiminde irili ufakl birok adadan oluur. Mentee Adalar, Gney Sporat Adalar veya Dodekanez gibi isimlerle de bilinen bu adalar topluluu, fiziki bakmdan Anadolu'nun bir paras olduu gibi ayn zamanda Anadolu'nun devam niteliinde olan kta sahanlnn zerinde yer almaktadr. 1522 ylnda Kanuni Sultan Sleyman tarafndan Trk hakimiyetine alnan Rodos ve Oniki Ada'ya ynelik ilk ciddi saldr, talyanlar tarafndan 1911 ylnda gerekletirildi. Trablusgarp Sava ile adalar zerinde balatlan hakimiyet mcadelesi 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlamas ile son buldu. Bu anlamaya gre Rodos, Oniki Ada ve onlara bal adacklarla Meis adas talya'ya braklyordu. Bylece Rodos, Oniki Ada ve Meis, "talyan Ege Adalar" ismiyle yeni bir idari birlik haline getirilerek talya topraklarna katld ve 1925'te karlan bir kanunla adalar halk talyan tebaas ilan edildi.

Anadolu'nun savunmas asndan stratejik nemi olan bu adalarla ilgili 1911 ile 1923 yllar arasnda ok sayda diplomatik grme ve buna bal olarak da pek ok resmi veya gayri resmi anlama yaplmt. Bunlar arasnda en dikkat ekenlerden biri, Yunanistan ile talya arasnda yaplan grmelerdi. Birinci Dnya Sava'nn ardndan sava sonras dzenin ekillendirilmesi ve bar anlamalarnn hazrlanmas amacyla gerekletirilen Paris Bar Konferans'nda Bat Anadolu'nun Yunanistan'a verilmesi kararlatrlnca Yunanistan Babakan Venizelos, Rodos ve Oniki Ada'nn da kendilerine verilmesini talep etmiti.

Venizelos'un bu talebi, yerel halkn etnik ve kltrel yapsn gz ard ederek sadece Yunan genilemeci politikalarnn bir yansmas olarak ortaya kmt ve bu balamda Yunan talepleri, Trklerin tarihi, corafi ve hukuki haklarna aykrlk tekil ediyordu. Ancak bununla kimse ilgilenmiyordu. Barn salanmas amacyla yaplan konferans, aslnda daha fazla atma ve blgesel huzursuzluk oluturmutu; nk bu kararlarla halklarn kendi kaderini tayin etme hakkndan ziyade g dengelerine dayal bir yaklam sergileniyordu. Dahas Bat Anadolu'nun Yunanistan'a verilmesi gibi Osmanl mparatorluu topraklarnn paralanmasn ieren kararlar, bu topraklarda yaayan halklarn iradesini deil Avrupa'nn smrgecilik gemiinin etkilerini yanstyordu.

Paris Bar Konferans ve dier diplomatik grmelerde Babakan Venizelos, Rodos ve Oniki Ada'nn da Yunanistan'a braklmas gerektiini ileri srerken savunduu tez, bu adalarn Bat Anadolu'nun ayrlmaz paralar olduudur. Venizelos umudunu yitirinceye kadar bu tezi uluslararas platformlarda savunmaya devam etti. 1912-1913 yllarnda gerekleen........

© Açık Görüş