Rusya'nn Ukrayna'y igali, in'in Tayvan zerindeki iddialar ve Hindistan-Pakistan arasndaki gerilim gibi ok sayda kriz noktas, milliyetiliin uluslararas dzeyde nasl bir bask unsuru hline geldiini ortaya koymaktadr. Tpk Birinci Dnya Sava ncesinde olduu gibi, milliyetilik ve poplist sylemler, kresel bar tehdit eden en nemli faktrlerden biri hline gelmektedir.

Prof. Dr. smail ahin/ Uluslararas Kriz Aratrmalar Merkezi Bakan

Dnya, giderek artan g rekabeti, blgesel atmalar ve ittifaklarn keskinlemesiyle Birinci Dnya Sava ncesindeki krlgan dnemi andryor. Kresel gerilimler trmanrken, milliyetilik ykseliyor, silahlanma hz kazanyor ve uluslararas kurumlar etkisini yitiriyor. Peki, 1914'n hayaleti gerekten geri mi dnyor?

Uluslararas kurumlarn bar koruma ve atmalar bitirme konusundaki etkisizlii giderek artmaktadr. Birinci Dnya Sava ncesinde de benzer bir durum yaanm, bar koruma abalar baarsz olmu ve diplomasi yerini sava politikalarna brakmt. Gnmzde ise Birlemi Milletler (BM), Avrupa Birlii (AB) ve dier uluslararas kurulular, byk krizlerde yetersiz kalarak kresel atmalarn nlenmesinde etkisiz bir grnt sergilemektedir. Bunun yan sra, ABD ve Rusya bata olmak zere gl devletler, uluslararas kurumlarn bar koruma abalarn srekli baltalamaktadr. Son dnemde, ABD Bakan Donald Trump'n Uluslararas Ceza Mahkemesi'ne (UCM) ynelik imzalad yaptrm kararnamesi ve Gney Afrika Cumhuriyeti'nin srail'e kar Uluslararas Adalet Divan'nda (UAD) dava amas nedeniyle yaptrmlarla tehdit edilmesi, bu durumu gzler nne seren gncel rneklerdir.

Eski hatalar, yeni tehditler

1914 ncesinde Balkanlar'da patlak veren etnik atmalar kresel bir sava tetiklemiti. Bugn de Ukrayna-Rusya sava, srail-Filistin atmas, Srbistan-Bosna Hersek krizi, srail-ran gerilimi, Hindistan-Pakistan anlamazl, Tayvan sorunu ve Gney in Denizi'ndeki gerilimler kresel dengeleri tehdit eden blgesel krizler olarak ne kmaktadr. Daha tehlikeli olan ise atmalarn giderek daha fazla uluslararaslamasdr. Kreselleme, ekonomik bamllklar, blgesel g dengeleri ve uluslararas ittifaklar, yerel atmalarn snrlarn amasna neden olmaktadr. Bu sayede hibir atma tamamen yerel kalmamakta, kreselleen ekonomi, gvenlik tehditleri ve uluslararas siyasi dinamikler, atmalar giderek daha fazla uluslararas bir mesele haline getirmektedir. rnein kreselleme ve dijital a, terr rgtlerinin snr tesi faaliyet gstermesini kolaylatrm ve bylece yerel atmalarn uluslararas gvenlii tehdit eden bir boyut kazanmasna neden olmutur.

Petrol ve doal gaz gibi stratejik kaynaklara sahip blgelerde yaanan atmalar, bu kaynaklarn kontrol iin kresel aktrleri harekete geirmekte ve atmalar uluslararas bir boyuta tamaktadr. rnein, Birinci Dnya Sava ncesinde Almanya ve ngiltere arasnda Orta Dou'daki petrol sahalar ve Badat Demiryolu hatt zerinde byk bir rekabet yaanm, bu durum kresel g dengelerini........

© Açık Görüş