Bugnk eitim sisteminin kresel bilgi rejimlerinin taycs olduunu fark etmemiz gerekiyor. Bilgiyi yedekleyen deil, yeniden kuran bir nesil idealimiz olmal, okullar yapanlarn okullarn ierisinde kendi ocuklarn istedikleri ekilde nasl eitebileceklerinin yollarn bulmamz gerekmekte. Trkiye Yzyl Maarif Modeli bunun iin milat olarak kabul edilebilir.

Prof. Dr. Bayram zer/ Ondokuz Mays niversitesi

Trkiye'de eitimin ideolojisi uzun yllardr ift kutuplu bir eksende ekilleniyor. Bir yanda, pozitivist-modernist ve laik deerleri nceleyen, ulus-devlet temelli eitim paradigmas, dier yanda ise slam referanslarla ekillenmi, medeniyet odakl ve deer merkezli muhafazakr eitim anlay yer almaktadr. Ancak bu kartlk aslnda yalnzca siyasi eilimlerin bir yansmas deil. Bu kartlk ve beraberinde ortaya kan atma ayn zamanda iki farkl medeniyet tasavvurunun, insan ve toplum anlaynn eitime yansmas gibi de duruyor. Ama ben burada baka bir konuyu tartmak istiyorum. Yazya bu ekilde balamamn sebebi ise aada arz edeceim durumun temelinde bu dncenin olduunu dnyor olmam. yle ki;

Trkiye'de zellikle dindar ve hayrsever halkn—ki bunlar toplumun ounluunu oluturuyor—fiziksel eitim yatrmlarnda olaanst bir fedakrlk ve zveri gsterdiini sylemek sanrm yanl olmaz. Bu kesim okul yapmak, bina ina etmek, okul lojistik altyapsn kurmak gibi konularda youn bir aba ierisindedir. Cami dernekleri (her ne kadar ncelikle ibadet yerlerinin imar ve ihyas iin alsa da eitim kurumlarnn ihtiyalar iin de zaman zaman almaktadr) hayr vakflar, ky veya mahalle halk, varlkl ve hayrsever i insanlar ve esnaf dayanmasyla yzlerce okul, yurt, kurs merkezi ina edilmitir. Bu ynyle Trkiye'de eitimin altyapsal gvencesi dindar halkn emeiyle salanmaktadr demek yanl olmaz sanrm.

Modernist ve laik deerleri nceleyen sekler kesim ise, eitim yatrmlarn genellikle fiziki olmayan alanlara yani eitim dncesi, felsefesi, politika nerileri, mfredat analizi ve eitim ieriklerinin ekillendirilmesine ynlendirmitir. Bu alanda alan ve olduka profesyonel iler ortaya koyan kurumlar oluturmu ve bu kurumlarn marifetiyle eitim politikalarn ve uygulamalarn ekillendirmilerdir. Bu kurumlarn almalarna bakldnda bilimsel aratrmalar rettikleri, politika nerileri gelitirdikleri, retmen eitimi raporlar yaymladklar ve karar verici mekanizmalarla etkili iletiimler kurduklar grlmektedir.

Bu erevede konuya baklnca dikkat ekici bir tablo ile karlayoruz.

Modernist ve laik deerleri nceleyen sekler kesim, eitimin ynn belirleyecek dnsel, pedagojik ve politik alanlara odaklanarak bu sahalarda etkili almalar yrtmektedir. Buna karlk slam referanslarla ekillenen, medeniyet merkezli ve deer temelli muhafazakr evreler ise daha ok eitimin fiziksel boyutuna (okul inas, yurtlar, kurs merkezleri gibi meknsal yatrmlara) younlamaktadr. Bu yaklamn sonunda ortaya kan tabloya bakldnda, muhafazakr kesim tarafndan byk emekle oluturulan eitim meknlarnn, ou zaman sekler dnya grn benimseyen yaplarn gelitirdii ieriklerle doldurulmas gibi bir durum ortaya kmaktadr. Dolaysyla aslnda muhtemelen her iki tarafn da farknda olmad ve karmza bir atma olarak kan bu eliki, yalnzca yapsal deil, ayn zamanda anlam ve yn belirleyici roln hangi kesimde olduuna dair nemli bir elikiyle kar karya kalmamza sebep oluyor.

Bu deerlendirme eer doruysa karmzda ilgin ve arpc bir sosyo-politik gereklik duruyor. Eitim sadece mekn ve ara deil, ayn zamanda anlam ve yn meselesidir. Mekn salayan dindar kesim, ierik retme ve yn tayin etme kapasitesini yeterince gelitirememitir.

Trkiye'deki mevcut eitim sistemi yalnzca ierik dzeyinde deil, daha derin ve grnmez bir dzeyde, yani zihinsel altyap ve bilgi retim kodlar bakmndan da da baml bir yap sergilemektedir. Bu bamllk baka bir medeniyetin........

© Açık Görüş