Gemiteki insan haklar ihlallerinin hesabnn verilmesi ve adaletin salanmas, Suriye'nin yeniden inasnda kritik bir rol oynayacaktr. Birlemi Milletler Suriye Soruturma Komisyonu'nun hazrlad rapora gre, 4 binden fazla kiinin sava sularyla balantl olduu belirlenmitir.

Mehmet Krtorun/ Yazar

lm ve ikence karsnda destans bir cesaret gsteriyorlar. zellikle de fedailer. Hatta ilerinden bazlarnn idama giderken gerekten sevindiklerine ahit oldum. Bilmiyorum bylesi bir cesaret bu insanlardan baka ya da buradan baka bir yerde var mdr?

(Mustafa Halife)

2011 ylnda, Orta Dou'da balayan halk ayaklanmalar Suriye'yi de etkiledi ve lke ksa srede kaosa srklendi. lk bata barl protestolar olarak balayan bu sre, ksa srede i savaa dnt ve milyonlarca insann hayatn kknden deitirdi. Bear Esad rejimi, yaklak 6.7 milyon insann lke iinde yerinden edilmesine neden olmu, 14 milyon sivilin ise insani yardma muhta hale gelmesine yol amtr. Bu sre, Hannah Arendt'in totalitarizm teorisiyle derin bir paralellik tar; zira totaliter rejimler, muhaliflerinin onurlu ve etkileyici bir ekilde, bir ehit gibi lmesine asla izin vermez. Byle bir lm, oumuz gnllce kabul edebilirdik. Ancak totaliter devlet, kartlarn sessizce, iz brakmadan, tarihin karanlk boluuna srkler. Bylesi bir dzende, ilenen sua kar suskun kalmaktansa lm gze almak, kiinin kendi varln anlamlandrma abasdr. Ne var ki, bu cesaretin karsnda yalnzca unutulu vardr; zira totalitarizm, direnii deil, yokluu mutlak klmay amalar.

Bu i sava srasnda Suriye'de sistematik ikence ve toplu infazlar, Esad ynetiminin temel bask aralar arasnda yer ald. Yalnz Sednaya Hapishanesi'nde 30 binden fazla mahkum infaz edildi, ikence, alk veya tbbi bakm eksiklii nedeniyle ld. Uluslararas Af rgt tarafndan 'insan mezbahas' olarak tanmlanan bu hapishanede, 2011-2015 yllar arasnda her hafta yaklak 50 kii aslarak idam edildi. Cezaevinin labirent gibi koridorlarnda yanklanan admlar, kayp ruhlarn sessiz lklarna karyordu. Yllardr karanlk duvarlarn ardnda kaybolan sevdiklerine ulaabilmek iin bekleyen aileler, artk sadece umudun krntlarna tutunuyordu. Ancak zaman, bu acy bir kader gibi iledi; nk baz kayplar, asla bulunamayacak kadar derine gmlmt.

7 Aralk 2024'te Bear Esad'n beklenmedik ekilde lkeden ka, rejimin otoritesinde byk bir krlmaya neden oldu. Rejimin knn ardndan yaplan soruturmalarda, bakent am'da ve evresinde ikence izleri tayan en az 40 ceset bulundu. Suriye nsan Haklar A'na (SNHR) gre, Esad rejiminin uygulad sistematik ikenceler sonucu 60 bin kii hayatn kaybetti. Harasta Askeri Hastanesi'nde, tutuklulara verilen kodlara uygun numaralarla iaretlenmi ancak isimleri bulunmayan cesetler ortaya karld. Eski mahkumlar, Sednaya Hapishanesi'nde 72 farkl ikence trne maruz brakldklarn ve rejimin, mahkumlar 'toplu idam' iin am'daki Askeri Saha Mahkemesi'ne sevk ettiini ifade etti. Kurbanlarn cesetleri, kayt tutulmas iin Tirin Askeri Hastanesi'ne tandktan sonra toplu mezarlara gmld.

Bu noktada, gemiteki insan haklar ihlallerinin hesabnn verilmesi ve adaletin salanmas, Suriye'nin yeniden inasnda kritik bir rol oynayacaktr. Birlemi Milletler Suriye Soruturma Komisyonu'nun hazrlad rapora gre, 4 binden fazla kiinin sava sularyla balantl olduu belirlenmi ve bu isimler uluslararas hukuka gre yarglanmaya aday olarak gsterilmitir.

Salyangozun kabuk atla

"Ben insann sadece bir kez lmediini syleyenlere katlyorum. Ne zaman bir yaknmz, dostumuz ya da tandmz lse........

© Açık Görüş