slm medeniyeti tad btn unsurlarla Balkanlar'/Rumeli'yi bezemi her bir keye silinmez izler brakmtr. Halen Balkan mlkne deer katan Osmanl yadigr ah eserler vakf mhrdrler. Bilhassa Kuzey Makedonya'nn her kesinde, skp'te, Ohri'de, Kalkandelen'de, Manastr'da ve sair beldelerde var olan eski/meyen abideler, kkl vakf uurunun tezahr olarak kimlik hanesini canl tutmaktadr.

Burhanettin Kapusuzolu/ Yazar

Her ne olmusa; varla rengini veren ruh kklerinden mlhem, Yce Yaratc'nn rzas iin iyilik yapmaya, hakikatli olmaya, hayat yolculuunda dosdoru yrmeye, ikilikten uzak durarak hayrda yarmaya, insana ve hayvana efkatle yaklamaya, her trl temizlie, evre bilincine ve karlkl yardmlamaya aran buyruklarn sonucudur.

Bu ruh sayesinde corafya vatan olmutur. Din, dil, etnik kken, mezhep, merep farknn gzetilmedii bir nizamla, Anadolu'nun ve Rumeli'nin iskn temin edilmitir. Fthat, hem beldeleri hem de gnlleri amtr yeni/lie. Her ehir, Anadolu ve Rumeli'nin kalpgh mesabesinde mstahkem bir mevkide karar klan medeniyetin pr-mehabet yansmas olmutur.

Tarihin/talihin ayr ayr czleri olarak vkflarn donatt ehirlerimiz, kltr ve medeniyetimizin btn unsurlarn ihtiva ederken byk tarihten kendi payna denin hslasndan bakas deildir.

Vakf-ehirlerimiz bu meden nasibin pek kuvvetli ve kudretli tecell sahalar olarak tebarz etmitir. Vakf yksek bir uurun eseridir. nsandan hayvana hatta evreye kadar gzetilen bir idrak seviyesidir. Merhametin galip olduu bir vaziyette, ku saraylarndan hayvan hastanelerine kadar merhamet in eden bir kudrete ne sylenir de kfi gelir ki.

bu insan asaletin tesis ettii medeniyetin emsiyesi altnda Balkanlar'daki ortak tarih, kltr ve medeniyet mirasnn yaayan ve yaatan hayat iksirine gnl drmek, her hale muvafk olsa gerektir.

Balkanlar: Kadim vatan

Balkan corafyas, Trke Balkan ismini bile Trkler'in buralara yerlemesinden sonra almtr. Ulu cedler Osmanllar'dan ok nce Trkler ve Mslmanlar Balkanlar' yurt tutmutur. Balkan ftuhatnn ve isknnn kolay olmasnn en nemli sebebi budur.

Bu makamda, tarihin ahitliine bavurunca karmza kan u geree ve muazzam tecelliye sadece hayret edilmektedir. u var ki Balkanlar'daki kadim Trk unsurlarn destekleri arasnda bilhassa etin geen Malazgirt Sava'ndaki yararlklar en byk hayr hanesinde zikre deerdir. Austos 1071'de tarihin yeniden yazld ve ok eyin deitii Malazgirt'te, Bizans'n/Dou Roma'nn 200.000 kii civarnda olduu tahmin edilen ok kalabalk bir ordusu vard. Aralarnda Balkanlar'daki Hristiyanlam Peenek, Uz, Kpak ve Hazar Trkleri de bulunuyordu. Seluklular, akrabalarndan haberdardlar ve haberleiyorlard ki sava planlarn, Bizans tarihilerinin skitler dedii Peenekler ve Uzlar/Ouzlar'dan nceden aldlar. Sava balaynca, Bizans'n sa kanat kuvvetlerinin ounluunu tekil eden Trk kkenli askerler, balarnda Tam adl beyleri olduu halde akrabalar Seluklu tarafna getiler. Bu muazzam hadise Roma ordusunun dalmasna sebep oldu tabiki. Grld zere Balkanlar'daki Osmanl ncesi Trk varl ve hatr saylr kuvvetli destekleri sayesinde tlihi deitiren bir zafer kazanlmtr.(Bkz.Faruk Smer, Ouzlar/Trkmenler-Tarihleri-Boy Tekilat-Destanlar, stanbul 2016, s. 89-90.) Bu hayret verici zuhuratn yansmas iledir ki Osmanllar'n Balkan ftuhat ve iskn siyasetinin baarsnn sebepleri arasnda, blgedeki kadim Trk varlnn ve asrlar ncesinde varl bilinen Balkanl Mslmanlarn destei vardr.

Balkanlar, istikrarna Osmanllar ile kavumutur. Eer bugn Balkanlar'da bir Hristiyan kimlii varsa, farkl etnik kkenden btn Hristiyan unsurlara Osmanl hkimiyetinin tand hrriyet sebebi iledir. Aksi takdirde ok kolay dntrlebilirlerdi.

Balkanlar'n fethi ile birlikte kasabalarn ve ehirlerin iskn edilip yerli ahalinin slm'la tanmasnda dervi-gzlerin ayr bir yeri bulunmaktadr. Tasavvuf yolundaki erenler, gnl deviren derviler, in ettikleri zaviye ve tekkelerle yol gvenlii dahil insanlarn sndklar ve huzur bulduklar meknlarla byk i grdler. Yerli halktan hibir ey istemeden, onlara inanlarnn gzelliklerini ve tadklar deerleri yaayarak gstermenin bereketi ile slm'a girmenin yolunu atlar. Osmanllar, asrlar iinde Balkanlar' imar ettiler. Her ehir ve kasaba, ekonomik ve kltrel bakmdan gl birer merkez olarak gelitirildi. Trk kltr ve slm medeniyeti Balkanlara nakedildi.

Fethedilen Balkanlar/Rumeli, vatan klnmasn mteakip, byk ksm Anadolu'dan gelen her trl yetkiye ve gce sahip beylere verilmitir. Bu sayede tam bir nizama kavuturulan fakat merkez tarafndan sk denetlenen ulardaki beyler; vergi toplayabilmek, asker temin edebilmek ve blgelerini huzur ve gven iinde yaanlan yerler haline getirmek iin aba sarf etmilerdir. nsan kaynan bereketlendirmek iin ise her tedbire bavurmulardr.

Rumeli'nde maiyyetleri ile beraber eyhler ve derviler yeni yerleim yerleri kurduka asayi salanm, yol emniyeti temin edilmi ve insana hizmetin karl, yeni nizama ciddi katklar sunmutur. Topluluklar bu yaplar etrafnda tutunup oaldka bulunduklar yerler kltrel ve ekonomik adan glenmeye balamtr.

Bylece Mevld-i erif yazar Sleyman elebi'nin byk babas ve Sultan Orhan Gz Han'n kaynbiraderi eyh Mahmud Gz'nin; "Kermet gsterip halka suya seccde salmsn/Yakasn Rmeli'ni dest-i takv ile almsn" demesindeki hakikat tecell etmi, Hak honutluunu nceleyerek insana hizmet etmenin ve her trl incelie sahip olarak yakmayacak ne varsa saknmann getirdikleri ile Rumeli, takva sahiplerinin himmetli elleri ile alnabilmitir.

Fetih ve hemen ard sra isknn yaplmasnda halkn slm'la daha sk ve dostane bulumasnda dervi-gzlerin/alperenlerin ve tekke mensuplarnn emekleri, sonular bakmndan en byk hayr ve hatr ifadesidir. Yol gzerghlarnda ya da ssz da kelerinde kurulan zaviyeler, slm'n Balkan dalarna den aydnldr.

skn siyasetiyle Rumeli'ye g eden ve ettirilenler, yerleti/rildi/kleri yerlere bal bulunduklar boyun veya Anadolu'dan geldikleri yerlerin isimlerini vermilerdir. Orada daha nceleri meskn halktan hibir ey istemeden slm'n gzelliklerini gstererek yaama........

© Açık Görüş