Osmanlı aydını Namık Kemal 1867-1870 arasında Londra’da yaşadı. Namık Kemal, bir mektubunda “Londra bir memlekettir ki, burayı görmeyen rahatın mânâsını bilmez… Tütünsüzlükten sıkıntı çekeceğiz gibi görünür…” diye yazar. Bir diğer önemli Londralı da Makber’in yazarı olan Abdülhak Hamit Tarhan (1852 – 1937) sayılır… Londra’yı ikinci vatan sayan şair Abdülhak Hamit da bir şiirinde Londra’yı “Her tafı şu’le-i şevk-ı hayat / Yâda, mekabirde degelmez memat”, günümüz Türkçesiyle “Bu şehrin her yerini hayat şevkinin ışığı sarmış / Ki orda ölüm gelmez insanın aklına, mezarda bile” diye tanımlar.

Türkçe edebiyatın, Milli Mücadele’nin ve Türkiye’de kadın mücadelesinin önemli ismi Halide Edib Adıvar da Londra’yı mekan edinen yazarlardan. Londra’nın ne kadar ilham verici ve yaratıcı olduğunu düşünen Halide Edib Adıvar’ın Londra’daki izini sürmüş ve Regency Park’da yaşadığı evin de fotoğrafını “Londra’da Bizim’Kiler” kitabımda paylaşmıştım. Geçen hafta BBC Türkçe’den Günce Akpamuk, toplum tarihimiz için de önemli olan Halide Edib Adıvar’ın Londra günlerini anlatan bir makale kaleme aldı. Sizlerle paylaşıyorum dostlar;

“1919 yılında Sultanahmet Meydanı’nda İzmir’in işgalini protesto mitinginde yaptığı tarihi konuşma, Kurtuluş Savaşı’ndaki rolü ve Ateşten Gömlek, Sinekli Bakkal, Vurun Kahpeye gibi kitaplarıyla hatırlıyor. Bu fikirlerin ve eserlerin şekillenmesinde Londra’nın ise ayrı bir yeri var.

Halide Edib, biri Osmanlı biri Türkiye Cumhuriyeti döneminde olmak üzere iki kez İngiltere’de yaşadı. Londra’ya ilk kez 31 Mart Vakası’nın ardından, 1909’da gitti ve bir yıl kaldı. İkinci Londra ziyareti ise daha uzun bir “sürgün” dönemiydi. Rejime muhalif bir kimlikle ülkesinden ayrıldıktan sonra bir zamanlar işgaline direndiği İngiltere’ye yerleşti. Ancak Londra artık onun için yabancı bir yer değil, entelektüel çevresine dahil olduğu bir şehirdi.

Paris, ABD ve Hindistan dahil yurt dışında yaşadığı 1924-1939 arası dönemde, Londra’da geçirdiği birkaç sene Halide Edib’i derinden etkileyecekti. Halide Edib 1909’daki gidişinde Londra’da eğitimci ve kadın hakları aktivisti Isabel Fry’ın yanında konakladı. Fry onu, 1908’de İngiliz The Nation dergisinde yayımladığı, Türkiye’deki........

© Açık Gazete