Richard Ford'u önce 2022 yılında yayımlanan Vahşi Hayat romanıyla tanımıştık. Epik romanın sınırlarında dolaşan Türkçedeki bir başka romanı Kanada ise yazarın ustalık eseridir. Richard Ford; Herman Melville, John Steinbeck ve Ernest Hemingway gibi büyük Amerikan yazarları geleneğini yeni milenyuma taşımasıyla da önemlidir.
Üzerine bastığı toprakla, o toprağın geçmişten getirdikleriyle John Steinbeck'in Gazap Üzümleri'nde, Cennetin Doğusu'nda okuruna hissettirdiği gibi çok özel bir bağ kurar Ford.
1984'te eşiyle birlikte ilk kez ziyaret ettiği ve çok etkilendiği Great Falls'ta sülün avına çıkmış ve bu yazının konusu olan Kanada'nın esin perileri işte o vakitlerde ihtişamlı dağların, geniş nehirlerin ve kanyonların böldüğü o düzlüklerde uçuşmaya başlamış.
Bu haliyle ne kadar Hemingwayvari bir davranış değil mi?
Doğa ile insan...
(Ağzımızda kekre bir tat bıraksa da) avcılık ile edebiyat!

BABALAR VE OĞULLARI

Great Falls ve Montana, kimi Richard Ford romanlarının kararkteristik ortamıdır. Coğrafya yazıyı belirlemiş, yazı da doğal olarak coğrafyayı betimlemiştir. Hatta Rocky Dağları'nın sınırında, Missouri Nehri'nin azametle doğuya kıvrıldığı yere konuşlanmış devasa hava kuvvetleri üssü bile Ford romanlarına kanlı canlı bir karakter gibi dalar. Özellikle Vahşi Hayat ve Kanada'nın kahramanlarının yazgısı bu üs çevresinde ve tarihinde belirlenir.
Sözgelimi, Kanada'da Delle ile Berner'in babası eski pilot Bev Parsons bu üste görev yapmış, gardırobunda savaş görmüş şanlı ve kanlı üniformasını özenle asmaya devam etmektedir. Vahşi Hayat'ın Warren Miller'i ise Joe'ya (bu çocuk Dell'in spin off'u gibidir adeta) 4 bin fit yukarıda uçağının motorunu kapatıp çığlık çığlığa uçuşan kazların çığlıklarına kendini bıraktığında yaşadığı ruhsal dönüşümü anlatırken onun da eski bir üs çalışanı olduğunu anlarız.
İki eski pilot ilerleyen yıllarda otomobil satıcılığı yapacak, biri köşeyi dönecek, diğeri kendisini bir banka soyguncusu yapacak sapağa girecektir.
Great Falls, Richard Ford'u sadece doğal güzellikleriyle değil, ülke eski kıtadan akın akın gelen hoyrat istilacılarıyla şekillenirken o umut avcılarının köklerini salması, ruhani izlerini bırakması ve geçmişten taşıdığı mirasıyla etkilemiş.
İki romanın bir ortak yönü daha var: Yazarından taşıdığı otobiyografik izlerin derinliği Henüz 8 yaşındayken babasız kalma korkusunu yaşamış ve nihayetinde 16 yaşındayken de bir kalp krizi sonucu onu kaybetmiş bir evladın içinde barındırdığı travmaları yazdıklarına yansıtmaması zaten düşünülemezdi. Bu yüzden Kanada'nın Dell ve Berner'ı da Vahşi Hayat'ın Joe'su da farklı sebeplerle babalarını çocuk yaşta yitirme tehdidini göğüslemek zorunda kalmışlardır.

ABD'NİN AZ YUKARISI KANADA!

Yirmi - otuz yıl önceki gibi olmasa da Amerikalıların rüyalarına inandığı zamanlardır. Yeterince arzulayan herkes için fırsatlar vardır. Zengin olmak, mutlu bir yaşantı sürmek, rahata erişmek için. Yeter ki usulünce istensin ve gereği yapılsın.
Bev Parsons'un tek tuhaflığı, aslında bir ismi olan adını benimseyişi değildir. Vasat bir uçak pilotunun parlak geleceği olmadığını görünce türlü yollara sapar. Borçlar gırtlağı aşınca da girdiği çıkmaz sokakta ona tek bir çıkar yol görünür; banka soymak. Başarılı olabilirse rüya devam edecektir. hayallerine sarılan sadece kendisi değildir.
Bev ne kadar yakışıklı, neşeli, umursamaz ve bir o kadar avamsa karısı Neeva kısa boyu, aldığı iyi eğitimleri ve ince sanatsal zevkleriyle ama benzer hayallerle hayata tutunmuş biridir.
Bu hayalciliği yüzünden Neeva banka soygununda kocasını yalnız bırakmadığı gibi, soygun planlarını sil baştan çizer. Arkalarında sayısız iz bırarak soygunu gerçekleştirirlerse de sürekli takipte olan polis karı kocayı tutuklar. 15 yaşındaki ikizlerden Berner, Mormon aşığıyla birlikte kayıplara........

© 9 Eylül Gazetesi