İktisadi düşüncenin temeli, tüm metaların özündeki emeği merkeze koyan emek değer teorisiyle atılır. Klasik liberal ve kapitalizmin fikir babalarından David Ricardo’nun Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi, ülkelerin uzmanlaşarak ticaretten fayda sağlamasını öngörür ve kârı da içeren artık değerin sermayenin biricik kaynağı olduğunu gösterir.

Bu teorinin günümüzde işlemesi için: Serbest ticaret geçerli olmalı ve taraflar arasındaki ticaret birinin diğerine borçlanarak bağımlı hale gelemeyeceği biçimde dengelenmelidir. ABD ve Çin arasındaki ticaret hem serbest ticaret açısından, hem de borçluluk açısından sorgulanmaktadır. İki ülke ticaret hacminin 1985’de 5 milyar dolar bile değilken, günümüzde 500 milyar dolar ortalamayla gittiğini ve ABD’nin de eskiden sadece 6 milyon dolar açık verirken epeydir yaklaşık 300 milyar dolar civarı ortalama açık verdiğini bir kenara kaydedelim. (https://www.census.gov/foreign-trade/balance/c5700.html)

Tabii ABD’nin tek rahatsızlığı sadece dış ticaret açığı değildir. Bu ilişkinin önemli bir cari işlemler açığı doğurduğunu da kabul etmek gerekir (yüzde 3,9). Ayrıca büyüyen bütçe açığıyla birlikte, ABD’de halen kapalı olan hükümetin, borç tavanı artışını zorladığını da (yüzde 124) hatırlayalım.

Günümüz Çin ekonomisi, artık değeri ileri robot, elektrikli otomobil üretimi ve büyük emek sömürüsüyle dönüştürerek dünyanın en büyük sanayi gücü haline gelmiştir. Son 15 senenin dünya ihracat şampiyonu Çin, yıllık bir trilyona yakın dış ticaret fazlası üreten bir ihracat devidir.

Çin, stratejik olarak küresel arzının yaklaşık yüzde 90’ını kontrol ettiği nadir toprak elementleri üzerindeki hâkimiyetini de bir ticaret kozu olarak kullanmaktadır. Çin, emek verimliliği, imalat sanayisi liderliği ve bu nadir elementler sayesinde Ricardo’nun ticaret yararını büyük ölçüde hayata geçirmiştir.

Nixon döneminden bu yana süregelen ikili ilişkilerin seyri ve ardından 2000’lerde “İkinci Bretton Woods Sistemi” olarak........

© 12punto