Birey içinde yaşadığı toplumun sağladığı sosyal çevreden ve bu sosyal çevreden de beslenen psikolojik şartlardan etkilenerek vergi kaçırma veya kaçırmama davranışını tercih eder.

Vergi ahlakı ve kayıt dışı ekonomi arasındaki ilişkiyi inceleyen iki ana yaklaşım mevcuttur. Birincisi, ekonomik suç yaklaşımına da temellendirilen standart ekonomik yaklaşımdır. Bu yaklaşıma göre, kişiler kayıt dışı ekonomiye yönelip yönelmeme tercihlerini; ceza, denetim oranı, vergi oranı ve yakalanma riski gibi faktörleri göz önünde tutarlar. İkinci yaklaşım ise, vergi uyumu literatüründe davranışsal yaklaşımı temel alan görüştür. Bu yaklaşıma göre, vergi denetim ve ceza oranları çok düşük olsa bile, bireylerin kayıt dışı faaliyetlere yönelme eğilimi standart ekonomik yaklaşıma göre çok yüksek değildir. Buradan çıkaracağımız sonuç, vergi ve kayıt dışı ekonomiyi sadece beklenen fayda maksimizasyonu yaklaşımı ile değil bununla birlikte sosyo-ekonomik birçok faktörü içinde bulunduran davranışsal yaklaşım ile de değerlendirmek gerektiğidir.

Rasyonel tercih teorisine göre bireylerin vergiye gönüllü bir şekilde uyum (voluntary compliance) sağlamasını belirleyen faktör temel olarak yakalanma ve cezalandırılma riskinin algılanan yüksekliği ile ilgilidir. Diğer bir deyişle bireyin gönüllü uyumunun sağlanacak ve böylece kayıt dışılığı azaltacak en önemli etken vergi denetimi, cezaların caydırıcı etkisi vb. faktörlerdir.

Ahlaki değerler,........

© 12punto