2020 yılından önce, teknoloji ve küreselleşme bağlamında en çok tartışılan konuların başında sosyal ağları kurup işleten firmaların algoritmik tahakkümlerini daha da ileri götürerek devletlerle eşit hatta onların üstünde “uluslarüstü organizasyonlar” olmaya başladıkları geliyordu. Bunu açıklamak için çeşitli yaklaşımlar da kullanılıyordu. Örneğin, kontrollü hegemonya yaklaşımında küresel dijital ağların kullanımı serbest olmakla birlikte bu ağlar üzerinde devletin katı bir yasal denetiminin olduğu, zorunlu hegemonya yaklaşımında ise devlet yerli teknoloji firmalarıyla ulusal sosyal ağ altyapısı oluşturamadığı için sosyal ağlara olan talebin çok yüksek olması nedeniyle yasal yaptırımları ve idari denetimleri uygulayamaması (bir tür acizlik) durumunun olduğu, alternatif hegemonya yaklaşımında küresel dijital ağların kullanımın serbest olduğu fakat sınırlarının yasal denetimlerle belirlendiği hem yerel hem küresel ağların birlikte yer aldığı ve en uç durumda ise Rusya ve Çin’deki gibi sadece devlet kontrolündeki yerel dijital ağların olduğu katı yerel hegemonik yaklaşımlar tartışılırdı.

Büyük teknoloji şirketleri Web2 olarak tanımladığımız bu 2020’ye kadar olan dönemin nimetlerinden sonuna kadar yararlanarak dünyanın en büyük trilyon dolarlık firmaları haline geldiler ve bir sonraki teknoloji olan yapay zekâ (YZ) alanına yatırım yapmaya başladılar. Örneğin, Microsoft geçen yıl OpenAI firmasına yaklaşık 13 milyar dolar yatırım yapmış. OpenAI, ChatGPT’nin geliştirilmesine devam etmek için her yıl 5 milyar dolar harcadıklarını açıkladı. Google ise Gemini ismindeki YZ uygulamasını geliştirmek ve yaymak için yaklaşık 50 milyar dolar harcadığını açıkladı.

Günümüzde bu konuda bir eksen kayması yaşamaya başladığımızdan rahatlıkla söz edilebilir. Devletler artık teknoloji firmalarının bu olağanüstü güçlerini diğer devletler üzerinde bir baskı unsuru olarak kullanabileceklerinin farkına vardılar ve bu konudaki ilgilerini arttırdılar. Örneğin, Trump ikinci döneminde Stargate projesiyle ABD’nin YZ altyapısı yatırımlarına 500 milyar dolar........

© 12punto