Tarih bilimine ilişkin pek çok söz vardır. “Tarih ideolojilerin savaş alanıdır”, “Tarih sosyal bilimlerin matematiğidir”, “Tarih ulusların tarlasıdır” gibi… İbni Haldun’a göre de tarih bütün bilimlerin anasıdır…

Güçlü bir tarih bilgisine sahip olmak, tarih bilinci için gerek şarttır. Fakat yeter şart değildir. Fazlası gerekir. İktisattan coğrafyaya, toplumbilimden felsefeye, siyasetten hukuka dek. Kavramsal bilinç, ideolojik berraklık, politik tutarlılık önemlidir.

Tarih; belirleyici, şekillendirici, yönlendiricidir. Siyaseti etkiler öncelikle. Milleti yönlendiren temel unsurlardandır. Milliyetçilik anlayışını da şekillendirir. Bazı toplumların milliyetçiliğinin ırk temelli, bazılarının kültür temelli, bazılarının ekonomi temelli olmasının, tarihsel şartlarla doğrudan ilgisi vardır.

Milliyetçilik kişiden kişiye, toplumdan topluma değişebilir. Farklılaşır. İdeolojik, politik, kültürel, düşünsel temelli olabilir. Bunlar farklı olmakla birlikte, aralarında güçlü bir etkileşim de vardır. Birbirlerini besler, birbirlerinden beslenirler.

Kimileri milliyetçiliğe ilişkin bu yaklaşımlardan birini benimser, kimileri hepsini. Katı şekilde sahiplenen de vardır, daha esnek biçimde sahip çıkan da. Bu milliyetçilikler arasında daha laik olanı da vardır, daha dini, daha muhafazakâr tonlara sahip olanı da. Milliyetçiliği ideolojik olarak daha katı yorumlayanı da vardır, daha popüler tonlarla, daha kültürel motiflerle benimseyeni de. Sağ milliyetçilik vardır, sol milliyetçilik (ulusalcılık) vardır.

Gelişmiş, sanayileşmiş, kapitalist, emperyalist ülkelerdeki milliyetçilik; sömürgecidir Doğası gereği emperyalisttir. Üstelik bu ülkelerde faşist partiler güçlüdür. Azgelişmiş, gelişmekte olan, sömürge – yarı sömürge durumuna düşmüş, işgal görmüş ülkelerdeki milliyetçilik ise halkın ezici çoğunluğu yoksul ve mazlum olduğundan antiemperyalisttir, ulusal kurtuluş, milli bağımsızlık yanlısıdır.

O nedenle tüm milliyetçilikleri aynı kefeye koymak yanlıştır, yanıltıcıdır. Çünkü tarihsel, siyasal, toplumsal, iktisadi, kültürel, coğrafi koşullar, milleti de, milliyetçiliği de etkilerler. Ziya Gökalp’ten Yusuf Akçura’ya, İsmail Gaspıralı’dan Zeki Velidi Togan’a, Sadri Maksudi Arsal’dan Sultan........

© 12punto