Dijital çağın yeni “süper gücü”nü tanımlarken artık sadece ABD tekeline işaret edemeyiz. Çin, özellikle son on yılda yapay zeka (AI) ve sosyal medyaya uzanan geniş bir alanda küresel dijital oyun kurucu haline geldi. Bir yandan gençleri ekrana kilitleyen uygulamalarla küresel medya trendlerini belirlerken, diğer yandan AI ve altyapı yatırımlarıyla geleceğin teknolojisini inşa ediyor. Tüm bunlar Çin’in dijital altyapı, teknoloji ve veri akışları üzerinde dışa bağımlılığını azaltarak kendi teknolojik ekosistemini yaratması ve kontrol etmesi anlamına gelir. Çok boyutlu, iç politikalar ile küresel hamleleri bir araya getiren dijital bağımsızlık vizyonunu anlamak için öncelikle Çin’in dijital politikası ve stratejilerinin ne olduğuna odaklanmak önemli.

Öncelikle Çin, 2000’lerden itibaren devlet destekli Ar-Ge harcamalarını sürekli artırdı, 2020’de %2,4 GSYH seviyesine ulaştı (OECD). 2017’de kabul ettiği “Yeni Nesil Yapay Zeka Geliştirme Planı” ile AI’yi ulusal stratejik öncelik haline getirdi (weforum.org). Devlet destekli yatırım fonları ve “Ulusal Entegre Hesaplama Ağı” gibi projeler sayesinde Alibaba, Baidu, ByteDance gibi şirketler çok büyük Ar-Ge ve bilgi-işlem altyapısı kaynaklarına kavuştu (rand.orgweforum.org). Örneğin, 2022’de Çin’de yapılan AI patent başvuruları sayısı ABD’nin yaklaşık dört katına ulaştı. Düzenli kamu-özel işbirliği ve altyapı yatırımları, Çinli firmaların DeepSeek, Qwen, MiniMax gibi ileri transformer dil modelleri geliştirmesine olanak tanıdı (weforum.orgnature.com). ABD’nin çip ihracatı kısıtlamasına karşın açık kaynak modeli yaklaşımlarına yöneldi (nature.com). Örneğin DeepSeek’in R1 modeli, ABD’li muadillerine göre yaklaşık 2.000 Nvidia GPU ile ve sadece 5.6 milyon dolarlık bütçeyle geliştirildi. Gösterdiği üstün performans teknoloji piyasalarında şaşkınlıkla karşılanırken, üretken AI’de ve uzun vadeli hedefi olan kendi donanım ekosistemini kurma yolunda hızla ilerlediğini gösterdi (rand.org).

Çin bir süredir geniş yetenek nüfusundan yararlanarak........

© 12punto