İsrail-İran savaşının başından beri, Türkiye’de bazı kara cahillerin eskiden beri terennüm ettiği nükleer silah konuları yeniden yüksek sesle konuşulmaya başlandı.

Gelin en baştan konuşalım, nükleer silah nedir, ne işe yarar? İsrail eğer bir nükleer silahı varsa bunu neden gizliyor olabilir? Nükleer silah nasıl yapılır?

Konuya önce “zincirleme reaksiyon”la girelim. Zincirleme reaksiyon basitçe şu demek:

Siz bir atoma dışarıdan nötron yolluyorsunuz. Bu fazladan nötron o atomun doğasını çeşitli biçimlerde değiştirebilir. Bomba yapmak veya nükleer santral yapmak istiyorsanız, yolladığınız nötronun o atomun çekirdeğinden proton da koparmasını sağlaması, yani çekirdek bölünmesini (fizyon) başlatabilmesi gerek.

Ama size tek bir atomda bunun olması yetmez. Atomların sizin ilk yolladığınız nötrondan sonra kendiliklerinden dışarı nötron atmaya başlaması ve bu atılan nötronların da diğer atomlarda çekirdek bölümesine neden olması gerek.

Yani “zincirleme reaksiyon” süreci sizin dışarıdan başlattığınız ama sonrasında çekirdek bölünmesinin artık size ihtiyaç olmadan devam etmesi demek.

Hepimiz lise kimya derslerinde meşhur o periyodik tabloyu öğrendik. Tabloda bu çeşit kendiliğinden zincirleme reaksiyona girecek çok da fazla atom yok.

Uranyum atomu doğada daha çok U-238 adı verilen izotopuyla var. Yani U-238’de çekirdeğin içinde 238 tane nötron var. Bu atom zincirleme reaksiyona hiç uygun değil.

Ama dünya üzerindeki her 1000 U-238 atomuna karşılık sadece 7 tane U-235 var. İşte bu 235 nötronlu uranyum zincirleme reaksiyona girebilen bir atom.

Yani atom bombası veya nükleer reaktör yapmak istiyorsanız U-235’e ihtiyacınız var.

Birinci nesil atom bombalarının içinde kabaca 30 kilo U-235 vardı. 30 kilo U-235’i elde etmek için en azından 4 bin 285 kilo U-238 cevherine ihtiyacınız var.

Şimdi uzun uzun teknik açıklamasına girmeyeyim ama U-235’i U-238’den ayırmak için çok uzun ve zahmetli kimyasal, mekanik ve nükleer süreçler yürütülüyor. (Önce U-238 bir gaza dönüştürülüyor, o gaz santrifüjlerde hızla döndürülüyor vs vs.)

Saflaştırma, yani U-238’in eldeki materyalden eksiltilmesi ve U-235’in arttırılması hiçbir zaman yüzde 100 olmuyor; gerek de yok. Bomba yapmak için içinde U-235 yüzde 90 oranında olan uranyuma erişmek yeterli.

Bu bomba fikri, ilk olarak Macaristan kökenli Yahudi fizikçi Leo Szilard’ın aklına geldi. Ama elbette onun düşündüğü gibi düşünen başka pek çok fizikçi de bu fikri kendiliğinden........

© 10 Haber