Tao’cu felsefenin en temel iki kurucu metninden biri olan “Zhuangzi Hikayeleri”nde geçen en meşhur anektotlardan birinde, bir gün Zhuang Zhou rüyasında kendisini kelebek olarak görür. Uyandığında tereddüte düşer: Acaba rüyasında kendisini bir kelebek olarak mı görmüştür, yoksa aslında o kelebektir de şimdi rüyasında kendisini bir insan olarak mı görmektedir? (Bu metnin milattan önce 476-221 yıllarında yazıldığına inanılıyor.)

Milattan önce 428 ile 348 yılları arasında yaşadığına inanılan Yunan filozof Eflatun’un (Plato) bizde “Devlet” diye çevirilen ünlü Republic’inde geçen diyaloglardan birinde, Sokrat, Eflatun’un kardeşinden bir mağara hayal etmesini ister. Mağarada çocuk yaştan beri yüzleri duvara dönük olarak durmaya zorlanan insanlar vardır. Onların arkasında bir ateş yanmaktadır ve bu ateşin ışığı sayesinde o insanların arkasından geçen birilerinin ellerinde taşıdıkları eşyanın gölgesi mağaradaki mahkumların önündeki duvara vurmaktadır.

Yani, yüzü duvara dönük oturmaya zorlanan “mahkum”ların gördüğü yegane “gerçek” budur: Duvara yansıyan gölgeler. Oysa filozof öyle biridir ki, o duvara yansıyan gölgeyi değil, o gölgeyi yaratan “gerçek”in peşindedir.

Eflatun’un mağara benzetmesi, bilginin ve gerçeğin doğasına dair yazan çizen herkesin dönüp dönüp baktığı temel metinlerden biri.

Hem Çinli Zhuang Zhou hem Yunanlı Eflatun aslında aynı soruyu soruyor: Gözümüzle gördüğümüz, duyularımızla hissettiğimiz, her gün tecrübe ettiğimiz evrenin gerçekliğinden nasıl emin olacağız?

Bir dönem Türkiye’de çok meşhur olan İtalyan çizgi romanı Atlantis-Martin Mystere’nin bir bölümünde, kahramanımız Martin, bu dünyanın uygarlık seviyesi olarak bizden 40-50 yıl geride bir başka uygarlık tarafından “simülasyon” amacıyla yaratıldığını keşfediyordu. Onlar bize bakıyor ve bizim hatalarımızı (Hitler gibi, nükleer silah gibi) yapmamaya çalışıyordu.

Matrix filmini biliyorsunuz. Orada da kahramanımız Neo, içinde yaşanan bilgisayar simülasyonuna karşı isyan başlatıyor ve simülasyonu mağlup ediyordu.

Felsefeden popüler kültüre her yeri besleyen bu simülasyon meselesi son derece önemli bir........

© 10 Haber