Bəri başdan deyim ki, bu yazını yazmaq mənim üçün son dərəcə ağır və həm də yük altına çiyin vermək kimi gəldi. Çünki oxuduğum bir hekayə bütün iç dünyamı ələk-vələk elədi. Uşaqlığım, kənddə keçən günlərim, daha çox da 30 il vətənsiz qaldığım zaman kəsiyi elə bil ki, bir anın içində gəlib durdu gözümün qabağında. Elə bil ki, yer qabardı və həmin o zaman kəsiyi yerin altından çıxdı üzə. Təsəvvür edin ki, normal bir düşüncə sahibi bu hekayəni oxuyanda mənim təkcə ifadə edəcəyim münasibətin özünü yox, həm də o münasibətə qədərki bütün zamanı ipə-sapa düzmək imkanını ovcunda sıxıb saxlaya bilməz. Bilirsiniz niyə? Mənə görə onu ovucda ona görə tutub saxlamaq mümkün deyil ki, hekayənin sənə, mənə, bütövlükdə oxucuya yaşatdığı heç də mif deyil. Bədii təxəyyülün bəhrəsi olsa da, o, həm də reallığın diktəsi, bir az da təsviridi. Və…

Ötən şənbə gününün «Ədəbiyyat» qəzetində yazıçı-publisist İmamverdi İsmayılovun «Bayquş və qarovulçu» hekayəsini oxudum. Həcmi cəmi 3 qəzet səhifəsidi. Amma ortaya qoyduğu və məni bir oxucu kimi həmin o mövzunun əhatə dairəsindən çıxmağa imkan verməyən müəllif qələmi o qədər nüanslardan ustalıqla bəhrələnir ki, hekayənin hər abzası, hər cümləsi mənə təkrar bir də oxu deyir. Çünki oxuduğum abzaslardakı hadisələr və bu hadisələrin uzaq və yaxın keçmişlə bağlılığı, milli dəyərlərə söykənən inanc, üstəlik zaman-zaman qanımıza, ruhumuza hopmuş və bizimlə birlikdə bu günə gəlib çıxmış deyimlər, məsəllər, eləcə də miflərin özü o qədər yerində və dəqiqliyi ilə təqdim edilir ki, oxuduqca yaddaş da təzələnir. Sanki insan, bu məqamda isə oxucu olaraq mən yaddaşıma yenilənmə əmri verirəm. Ona görə də hekayənin çox sadə bir mövzusu, çox böyük bir həqiqəti asta-asta çatdırır bizə. Hər sətir, hər cümlə bir zamanı, bir həyat həqiqətini yavaş-yavaş vərəqlədir…

Hekayə adından da göründüyü kimi, iki ünvanın, qarovulçunun və bayquşun ayrı-ayrılıqda yaşantılarını və həm də ayrı-ayrılıqda dünyaya, insanlara, yerə, göyə, Allaha, bir sözlə, bütün kainata münasibətini və sonda həm də bir-birilərinə münasibətlərini təqdim edir bizə. Mən hekayənin adını oxuyanda Şeyx Nizamini xatırladım. Onun məşhur poemasındakı səhnələr yadıma düşdü. Lakin yazıçı-publisist İmamverdi İsmayılovun hekayəsinə qayıdanda burda tamam fərqli bir coğrafiyanın səyahətçisi oldum. Çünki hekayənin qəhrəmanı yaşlı bir kişi bayquşu öldürmək, məhv etmək tapşırığı alıb. Bax həmin o kişi bir bağda qarovulçu işləyir. Əslində bu bağın sahibi onun dostunun oğludur. Zamanında çox böyük imkanları olmuş qarovulçu həyatın........

© Ədalət